Veblengoederen zijn luxegoederen of superieure goederen waarvan de prijzen niet de typische economische wetten van vraag en aanbod volgen. In de meeste gevallen neemt de vraag af wanneer iets duurder wordt. Het tegenovergestelde gebeurt met Veblen-goederen – wanneer hun prijzen stijgen, willen de mensen er meer van – de vraag groeit. Consumenten kopen dit soort producten vooral om hun status te verhogen – het zijn statussymbolen.
Voorbeelden van Veblen-goederen zijn dure Zwitserse horloges, designer handtassen, bepaalde wijnen, juwelen, en luxe auto’s. Ze zijn in trek omdat ze duur zijn. Simpel gezegd, mensen die ze kopen, willen laten zien dat ze stijl, klasse, geld en goede smaak hebben.
Wanneer een man een Rolex-horloge van 25.000 dollar koopt of een vrouw een paar peperdure diamanten oorbellen aanschaft, is het meestal hun bedoeling anderen dat te laten weten. Als de prijs van diamanten producten of Rolex-horloges plotseling drastisch zou dalen, zou de vraag ernaar waarschijnlijk afnemen, omdat ze dan die statusverhogende kracht zouden verliezen.
Het Veblen-effect
De vraag naar Veblen-goederen in een economie is een functie van het Veblen-effect – ofwel de overtuiging dat duurdere dingen van superieure kwaliteit zijn, ofwel het verlangen naar opzichtige consumptie – mensen kopen ze om ermee te pronken.
De term Veblen-goederen is genoemd naar de Noors-Amerikaanse econoom en socioloog Thorstein Bunde Veblen (1857-1929). De heer Veblen was beroemd als geestig criticus van het kapitalisme.
Hij identificeerde opzichtige consumptie als een manier om status te verwerven in zijn boek The Theory of the Leisure Class (1899).
Volgens ft.com/lexicon, de verklarende woordenlijst van de Financial Times met zakelijke termen:
“Een Veblen-goed is een luxeartikel waarvan de prijs niet de gebruikelijke wetten van vraag en aanbod volgt. Gewoonlijk is het zo dat hoe hoger de prijs van een bepaald goed is, hoe minder mensen het zullen willen hebben.”
“Voor luxegoederen, zoals zeer dure wijnen, horloges of auto’s, geldt echter dat het goed begeerlijker wordt naarmate het duurder wordt en minder begeerlijk naarmate de prijs daalt.”
Denkt u dat zulke Veblengoederen als die in deze afbeelding (fictief voorbeeld) bestaan? Een jaar geleden was deze consument niet geïnteresseerd. Maar nadat het – in zijn perceptie – in waarde was gestegen, was hij bereid de vraagprijs van vorig jaar maal tweehonderd te betalen (10.000 x 200 = 2 miljoen).
Veblen-goederen vs. Giffen-goederen
Hoewel zowel Veblen-goederen als Giffen-goederen ongehoorzaam zijn aan de traditionele wetten van vraag en aanbod, zijn ze totaal verschillend – de eerste verwijst naar luxegoederen terwijl de laatste basis essentiële goederen beschrijft waar arme mensen niet zonder kunnen.
De vraag naar Giffen-goederen neemt ook toe wanneer de prijzen stijgen. In het Victoriaanse Groot-Brittannië was brood bijvoorbeeld een essentieel levensmiddel voor arme mensen. Als de prijs van brood steeg, konden arme huishoudens niet overschakelen op andere, duurdere alternatieven zoals vlees.
Ze kochten uiteindelijk nog meer brood en minder van andere voedingsmiddelen zoals vlees, of zagen zelfs helemaal af van vlees, omdat brood het enige voedsel was dat ze zich konden veroorloven.
Stel je voor dat je een budget van $ 60 hebt om kipfilet en aardappelen te kopen om 10 dagen lang in al je maaltijden te voorzien. Aardappelen kosten $1 per stuk en kip $20 per pakje. U kunt besluiten 20 aardappelen voor $20 te kopen en twee pakjes kipfilet voor $40 over de periode van tien dagen.
U kunt uzelf daarmee in leven houden – u hebt gemiddeld twee aardappelen plus een vijfde van een pakje kip per dag.
Opeens gaan de aardappelen omhoog naar $2 per stuk. Je kunt nog steeds twee pakjes kip kopen. Als u dat zou doen, zou u slechts genoeg geld hebben om tien aardappelen te kopen. Dat is misschien niet genoeg om aan uw dagelijkse caloriebehoefte te voldoen. U zou minder kip kunnen kopen, bijvoorbeeld één pakje, en twintig aardappelen.
Stel u voor dat de aardappelen weer omhoog gingen – naar $2,50. Als je één pakje kip kocht, zou je $40 dollar over hebben voor aardappelen – zestien stuks. Je zou niet genoeg calorieën per dag eten om jezelf op de been te houden.
Maar als je helemaal geen kip meer zou kopen en alleen aardappelen, zou je er 24 kunnen kopen. U zou dichter bij uw dagelijkse caloriebehoefte zijn als u geen kip meer kocht.
Dit is een voorbeeld van de aardappel als een Giffen-goed. Toen een aardappel slechts $1 kostte, kocht u er 20 per 10 dagen. Toen de prijs steeg tot $2,50, kocht u er 24.
Dus hoewel Veblen-goederen en Giffen-goederen meer gevraagd worden wanneer hun prijzen stijgen, zijn de redenen hiervoor zeer verschillend. In het ene geval is de consument op zoek naar topkwaliteit of wil hij ermee pronken, terwijl het in het andere geval de enige manier is waarop een arm persoon zich kan redden.
Thorstein Bunde Veblen (1857-1929) was een Noors-Amerikaanse econoom-socioloog. Hij was bekend om zijn geestige en kritische opmerkingen over het kapitalisme. Hij viel productie voor winst aan, en had een grote invloed op socialistische denkers die het kapitalisme op een niet-marxistische manier trachtten te bekritiseren. (Afbeelding: Wikipedia)
Veblengoederen – verwante begrippen
Het Veblen-effect is een van een groep van theoretisch mogelijke afwijkingen in de algemene theorie van de vraag in de economie. Voorbeelden van andere verwante effecten zijn:
– Snob-effect: consumenten willen exclusieve artikelen gebruiken waarbij de prijs een weerspiegeling is van kwaliteit, stijl, goede fokkerij, cultuur, enz. Consumenten geven de voorkeur aan een artikel omdat het anders is dan de gangbare artikelen.
Sir Charles Spencer ‘Charlie’ Chaplin (1889-1977) was een Brits komisch acteur, filmmaker en componist die een van de eerste internationale filmsterren werd in het tijdperk van de stomme film. Hij wordt beschouwd als een van de belangrijkste figuren uit de geschiedenis van de filmindustrie. Hij werd geboren in Londen in een arm gezin. Hij begon al op zeer jonge leeftijd op te treden, toerde langs muziekzalen en werkte later als komiek en toneelspeler. (Afbeelding: DMG Entertainment)
– Bandwagon Effect: dit is een psychologisch effect waarbij de voorkeur voor een artikel groeit naarmate het aantal consumenten dat het koopt, toeneemt.
– Netwerkeffect: naarmate het aantal mensen met bijvoorbeeld Facebook of een telefoon toeneemt, groeit ook de waarde van het hebben van Facebook of een telefoon, omdat de gebruiker meer mensen kan bereiken.
– Common Law of Business Balance: mensen kunnen een goedkoop artikel zien en denken: “Je krijgt waar je voor betaalt”. Zij kunnen concluderen dat een lage prijs voor een product suggereert dat de maker gebruik heeft gemaakt van sluipweggetjes, hij of zij kan goedkopere materialen hebben gebruikt en op de kwaliteit hebben ingeleverd.
Normale en inferieure goederen
– Normale goederen zijn goederen waarnaar de vraag toeneemt wanneer de inkomens stijgen. De vraag naar luxegoederen stijgt echter sneller dan naar normale goederen wanneer de inkomens stijgen.
– Inferieure goederen zijn goederen waarnaar de vraag daalt wanneer de inkomens van de mensen stijgen. Zodra de meeste mensen het zich kunnen veroorloven, maken zij bijvoorbeeld geen gebruik meer van het openbaar vervoer en verplaatsen zij zich in hun eigen privé-auto. Openbaar vervoer is een inferieur goed – als de inkomens stijgen, daalt de vraag ernaar.
Goederen die mensen kopen om hun sociaaleconomische status op te krikken, indruk te maken op anderen, de mensen om hen heen te laten denken dat ze geld, smaak, klasse en stijl hebben, worden positionele goederen genoemd.
Video – Wat zijn Veblen-goederen?
In deze Investopedia-video wordt in eenvoudige taal en met gemakkelijk te begrijpen voorbeelden uitgelegd wat Veblen-goederen zijn.