De oorsprong van Slangen en Ladders: A Moral Guide of Vice and Virtue

Het spel Slangen en Ladders wordt vandaag de dag beschouwd als een klassieker, en is geliefd bij kinderen van over de hele wereld. Hoewel het spel zelf bij de meeste mensen bekend is, is de oorsprong ervan minder bekend. In feite is het spel Slangen en Ladders een oude Indiase uitvinding, en werd het niet louter voor het vermaak gespeeld, maar had het ook een filosofische dimensie.

Het Spel der Kennis

Oorspronkelijk stond het spel Slangen en Ladders bekend onder de namen Gyan Chaupar (wat ‘Spel der Kennis’ betekent), Mokshapat, en Moksha Patamu, en was oorspronkelijk een Hindoe spel. Niemand weet met zekerheid wie dit spel heeft uitgevonden, of wanneer het werd bedacht. Men heeft gespeculeerd dat dit spel reeds in de 2e eeuw n.Chr. in India werd gespeeld. Anderen hebben de uitvinding van het spel toegeschreven aan Dnyaneshwar (ook bekend als Dnyandev), een Marathi heilige die leefde in de 13e eeuw n.Chr. Hoe dan ook, dit dobbelbordspel werd populair onder de kinderen van het oude India.

Het spel van Gyan Chaupar is weliswaar gelijk aan dat van het huidige Slangen en Ladders, maar het bord en het hogere doel van het spel zijn toch wel verschillend. Evenals het moderne bord van Slangen en Ladders kan het aantal vierkanten in dat van Gyan Chaupar variëren. De ene versie van dit bord bevat bijvoorbeeld 72 vakjes, terwijl een andere er 100 heeft. Een belangrijk verschil tussen de traditionele en de moderne versie is het feit dat in de eerste een deugd of een ondeugd en de effecten van deze deugden en ondeugden, of iets neutraals, in elk vakje wordt geplaatst.

• Fun for Everyone: The Evolving History of Board Games
• Humbaba: Een monsterlijke vijand voor Gilgamesj of een onbegrepen beschermer?
• De oude Noord-Amerikanen speelden spellen met een hoge inzet

Een Gyan Chaupar-bord. Bron: CC BY-SA 3.0

In een Indiaas Gyan Chaupar-bord van 72 vakjes bijvoorbeeld, hebben de vakjes met de nummers 24, 44 en 55 respectievelijk de ondeugden slecht gezelschap, valse kennis en ego. Daar het spel grote nadruk legt op karma, het Hindoe principe van oorzaak en gevolg, heeft elke ondeugd (de slangenkoppen) een overeenkomstig gevolg. Zo zijn voor de hierboven genoemde ondeugden de overeenkomstige gevolgen hoogmoed of ijdelheid, zinnelijkheid en illusie. Anderzijds zijn de deugden van zuivering, waar geloof en geweten vervat in de vierkanten 10, 28, en 46, en deze leiden respectievelijk naar het hemelse vlak, het vlak van waarheid, en geluk. In deze versie van het bord is het doel om vakje nummer 68 te bereiken, dat is het vlak van Shiva.

Gyan Chaupar, Laat 18e eeuws Jain bord op doek in de decoratieve kunstgalerij van het Nationaal Museum, India. ( CC BY-SA 3.0 )

Religieus leermiddel

Dit spel was zo populair dat het ook werd overgenomen en aangepast door andere religies die op het Indiase subcontinent bestonden. Het is bekend dat er Jain, Boeddhistische en Moslim adaptaties van het spel bestaan, omdat de begrippen oorzaak en gevolg, en beloning en bestraffing, bij hen gemeengoed zijn. Voor vrome volgelingen van deze godsdiensten kan het spel worden gespeeld als een vorm van meditatie, als een gemeenschappelijke oefening, en zelfs als onderdeel van iemands godsdienstige studie zonder het gebruik van meer conventionele boeken of preken.

Veel van de overgebleven spelborden zijn kunstwerken op zich, omdat zij uitvoerige illustraties bevatten van menselijke figuren, architectuur, flora en fauna, enz. Deze borden werden gewoonlijk gemaakt van beschilderd doek, en de meeste overgebleven borden dateren van na het midden van de 18e eeuw AD.

• Saraswati: Hindoeïstische Godin van de Esthetiek en Beschermer van het Universum
• De Geheime Substantie Soma: Brengt Mensen Dichter Bij De Goden
• Zuid Indiase Sudoku: Archeologen vinden magische vierkante puzzel met inscriptie op tempelpilaar

Jain versie Slangenspel & Ladders genaamd jnana bazi of Gyan bazi, India, 19e eeuw, Gouache op doek. (Publiek domein)

Het moderne spel

Het spel Gyan Chaupar werd Slangen en Ladders tegen het einde van de 19e eeuw, toen het in Groot-Brittannië werd geïntroduceerd door de koloniale heersers van India. Hoewel het oorspronkelijke spel werd gehandhaafd, werd de onderliggende filosofische boodschap sterk afgezwakt. De religieuze deugden en ondeugden werden vervangen door tweedelige tekenfilm drama’s verbonden door ofwel een slang of een ladder. Bovendien werd het aantal slangen en ladders gelijk gemaakt, terwijl er in het origineel meestal meer slangen dan ladders waren, hetgeen de overtuiging symboliseert dat het veel gemakkelijker is om ten prooi te vallen aan ondeugd dan om deugd hoog te houden. Vanuit Groot Brittannië reisde het spel naar de Verenigde Staten, waar het in 1943 door Milton Bradley werd geïntroduceerd als Chutes and Ladders.

Top afbeelding: Jain versie Spel van Slangen & Ladders genaamd jnana bazi of Gyan bazi, India, 19e eeuw, Gouache op doek. ( Public Domain )

Door Wu Mingren