R’lyehian is een fictieve taal gecreëerd door H.P. Lovecraft en komt voor in veel van zijn verhalen. Het wordt genoemd in Through the Gates of the Silver Key.
Written Taal
R’lyehian wordt geschreven in R’lyeh Glyphs, een hiëroglyfisch lettersysteem dat door het gebroed van Cthulhu naar de aarde werd gebracht. Het is beschreven als bestaande uit horizontale woordstaven waar de letters vanaf hangen. Het is ook vergeleken met Naacal.
Voorbeelden
Randolph Carter ontdekte een oud perkament geschreven in het R’lyehian dat hij onvertaald achterliet nadat hij in 1928 was verdwenen. Het werd later gevonden tussen de bezittingen van de mysterieuze Swami Chandraputra die eveneens verdween in 1930 in een verwante zaak.
Er bestaan vele gevallen van mensen die naar het R’lyehian luisteren. De beroemde woorden ph’nglui mglw’nafh Cthulhu R’lyeh wgah’nagl fhtagn gezongen door de wijdverspreide Cthulhu Cult is de meest bekende.
Het wordt vaak beschreven als zeer keelklank en klinkt onmenselijk als het hardop wordt gehoord.
R’lyehian to English Dictionary
Zoals ontleend aan de Yog-Sothoth Forums.
Een onofficiële gids voor het R’lyehian (soms Cthuviaans genoemd)
De werken van horrorschrijver H.P. Lovecraft en zijn beschermelingen, collectief bekend als de “Cthulhu Mythos,” bevatten vaak fragmenten van een buitenaardse taal. HPL zelf heeft deze taal nooit een naam gegeven, maar de fan consensus heeft zich gevestigd op “R’lyehian” of “Cthuvian”, voor de doeleinden van dit artikel zullen we ons richten op de eerste.
HPL gaf ook vertalingen van verschillende fragmenten. Geïntrigeerd ging ik op pad om meer te weten te komen over het R’lyehian, maar ik was totaal niet voorbereid op de geestverruimende beproeving die mij te wachten stond. Voor meer informatie over de Mythos, bezoek de nieuwsgroep alt.horror.cthulhu, of zoek naar “Cthulhu Mythos” op het Web. Je vindt daar meer en betere informatie dan ik hier kan geven.
Een opmerking over Grammatica: In tegenstelling tot Aardse talen maakt het R’lyehian geen onderscheid tussen zelfstandige naamwoorden, werkwoorden, bijvoeglijke naamwoorden, en andere delen van de spraak. Zelfstandige naamwoorden kunnen wel of niet voorkomen. Werkwoorden hebben slechts twee tijden: tegenwoordige en niet-tegenwoordige, aangezien de Ouden tijd op een niet-lineaire manier ervaren. Uit de context gerukt is de vertaling van elk fragment niet meer dan giswerk.
Vocabulaire Lijst
| R’lyehian uitdrukking | Type | Betekenis |
|---|---|---|
| -agl | suffix | plaats |
| ah | woord | generieke actie, e.g. begroeten, eten, doen |
| ‘ai | woord | spreken / bellen |
| athg | woord | tekenen (contract) / akkoord |
| ‘bthnk | woord | lichaam / essentie |
| bug | woord | gaan |
| c- | voorvoegsel | wij / onze |
| ch’ | woord | oversteken / reizen |
| chtenff | woord | broederschap / samenleving |
| ebumna | woord | pit |
| ee | woord | antwoorden |
| ehye | woord | samenhang / integriteit |
| ep | woord | na; met hai, later / toen |
| f’- | voorvoegsel | zij / hun |
| ‘fhalma | woord | moeder |
| fhtagn | woord | wachten / slapen |
| fm’latgh | woord | branden |
| ftaghu | woord | huid/grens |
| geb | woord | hier |
| gnaiih | woord | vader |
| gof’nn | woord | kinderen |
| goka | woord | gift |
| gotha | woord | wens |
| grah’n | woord | verlorene / larve |
| h’- | prefix | it / its |
| hafh’drn | woord | priester / summoner |
| hai | woord | nu |
| hlirgh | woord | hereticus |
| hrii | woord | volgelingen |
| hupadgh | woord | geboren van |
| ilyaa | woord | verwacht / wacht |
| k’yarnak | woord | delen / uitwisselen |
| kadishtu | woord | begrijpen / weten |
| kn’a | woord | vraag |
| li’hee | woord | op pijn van |
| ll | woord | bij / naast |
| lloig | woord | geest / psyche |
| lw’nafh | woord | droom / zenden |
| mg | samenvoeging | nog |
| mnahn’ | woord | waardeloos |
| n’gha | woord | dood |
| n’ghft | woord | duisternis |
| na- | prefix | (samentrekking van nafl-) |
| nafl- | prefix | niet / (niet tegenwoordige tijd) |
| ng- | voorvoegsel | (voegwoord) en / dan |
| nglui | woord | drempel |
| nilgh’ri | woord | alles / alles |
| nnn- | prefix | watch / protect |
| nog | word | come |
| nw | word | head / place |
| -nyth | suffix | dienaar van |
| -og | suffix | (nadrukkelijk) |
| ooboshu | woord | visite |
| -of | suffix | kracht van / aspect van |
| orr’e | woord | ziel / geest |
| -oth | suffix | native van |
| ph’- | voorvoegsel | over / voorbij |
| phlegeth | woord | ruimte van informatie |
| r’luh | woord | geheim / verborgen |
| ron | woord | religie / cultus |
| s’uhn | woord | pact |
| sgn’wahl | woord | ruimte delen |
| shagg | woord | dromenrijk |
| shogg | woord | donkenrijk |
| shtunggli | woord | kennisgeven / contact opnemen |
| shugg | woord | rijk der aarde |
| sll’ha | woord | uitnodigen |
| stell’bsna | woord | vraag / bid om |
| syha’h | woord | erniteit |
| tharanak | woord | beloof / brengen |
| throd | woord | tremble |
| uaaah | woord | (spreuk afmaken) |
| uh’e | woord | mensen / menigte |
| uln | woord | oproepen /summonen |
| vulgtlagln | woord | bidden tot |
| vulgtm | woord | bidden |
| wgah’n | woord | verblijf in / controle over |
| y’hah | woord | amen |
| y- | prefix | I / mijn |
| ya | woord | I |
| -yar | suffix | tijd van / moment |
| zhro | woord | (hefspreuk) |
Taalfunctie
Een voorbeeld
Het bekendste R’lyehiaanse fragment komt uit HPL’s verhaal, “The Call of Cthulhu”:
- ph’nglui mglw’nafh Cthulhu R’lyeh wgah’nagl fhtagn
HPL vertaalt dit als:
- In zijn huis in R’lyeh ligt de dode Cthulhu te dromen.
Met behulp van dit woordenboek is een meer letterlijke vertaling echter:
- Dood, maar dromend, wacht Cthulhu in zijn paleis in R’lyeh.
Het aanbod van vandaag bestaat uit een paar fragmenten uit Blochs “De onuitsprekelijke verloving”, en een aantal intrigerende implicaties daarvan. Beide beginnen in het Engels en eindigen in het R’lyehian. Je zou denken dat zulke fragmenten, met een Engelse lead-in, makkelijker te vertalen zouden zijn, maar nee:
- Ze zouden haar ulnagr Yuggoth Farnomi ilyaa…
We weten al dat Yuggoth de planeet Pluto is. Ulnagr zou een voorzetsel kunnen zijn, maar R’lyehian lijkt geen vrijstaande voorzetsels te hebben – ze zijn meestal geïmpliceerd. Veronderstel dan dat agr klinkt als -agl, een achtervoegsel dat een plaats aanduidt. Het meisje wordt opgeroepen, dus uln is een werkwoord voor roepen of ontbieden. Farnomi kan een locatie zijn, of een entiteit, of een groep entiteiten, op Yuggoth. Ervan uitgaande dat het de entiteit is waar het meisje naar toe zal worden gebracht, kunnen we raden dat ilyaa verwachten of afwachten betekent. Deze zin zou dus vertaald kunnen worden met:
- Ze zouden haar naar de oproepende plaats brengen waar Yuggoth Farnomi opwacht.
En het andere fragment:
- Alleen de waarneming is beperkt ch’yar ul’nyar shaggornyth
Hier is uln weer (soort van), maar nu is het niet een plaats maar een tijd. Dat betekent dat ch’ ook een werkwoord is, en de andere handeling is reizen naar Yuggoth, dus ch’ betekent reizen. Shaggor klinkt als een kruising tussen lloigor en shoggoth, dus laten we het daar maar op houden. Shagg is anders dan shogg. Het meisje wordt aangevallen via haar dromen, dus laten we zeggen dat shagg verwijst naar de Droomlanden. Een shaggor is geen inwoner van de Dreamlands (dat zou shaggoth zijn) dus het is meer een aspect van een of andere kracht, of een manifestatie. Tenslotte zou het achtervoegsel -nyth kunnen betekenen dienaar van. Dus een shaggornyth is een dienaar van een droomkracht – ik nomineer de Nachtgieren. En de vertaling:
- Alleen de waarneming is beperkt het moment van vertrek, het moment van ontbieding, Nightgaunt… .
We hebben shoggoth al gedefinieerd als bewoner van de kuil. Het achtervoegsel -oth geeft een inwoner van een bepaalde plaats of rijk aan. We kunnen dit uitbreiden naar Azathoth, en Azath definiëren als het rijk van de nucleaire chaos. Het achtervoegsel -or vertelt ons dat lloig geest of psyche betekent, aangezien de lloigor mentale constructies zijn. Deze namen geven ons enig inzicht in de kosmologie van de Grote Ouden. Er zijn aparte woorden voor de wereld beneden (shogg), de wereld van de dromen (shagg), en de wereld van de geest (lloig), en ongetwijfeld zullen er nog andere verschijnen. Zij kunnen naar believen in elk van deze werelden opereren. Hoewel hun fysieke lichamen gevangen zijn, kunnen ze hun dienaren (en psychisch gevoelige mensen) beïnvloeden door middel van mentale zendingen en dromen.
Een kleine opmerking: meervouden in het R’lyehian worden gewoonlijk gevormd door de laatste letter te herhalen. Vandaar dat gof’n kind betekent, terwijl gof’nn kinderen betekent. Het klinkt verdraaid logisch… dus het is waarschijnlijk fout. Om bij te blijven hebben we een nieuwe definitie van mglw’nafh nodig om de beroemde zin uit “The Call of Cthulhu” te ontcijferen. We stellen voor om de oorspronkelijke aanname te handhaven dat mg- een voorvoegsel is dat een nevenschikking van tegengestelden aanduidt, zoals sino in het Spaans. Stel dat we lw’nafh een werkwoord noemen dat leven of handelen betekent. De herziene vertaling is dan:
- Dood (voorbij de drempel) en toch levend (werkend), Cthulhu paleis in R’lyeh slaapt/wacht/droomt.
We zijn nu klaar om een zin uit Derleth’s “De terugkeer van Hastur” aan te pakken:
- Iä Hastur cf’ayak’vulgtmm, vugtlagln vulgtmm
In dit geval moeten we eerst naar de betekenis van deze zin gissen voordat we de afzonderlijke woorden aanpakken. Stel dat het zoiets betekent als dit: “Hosanna, Hastur, wij offeren U onze gebeden op, wij smeken U met gebeden. “Iä behoeft niet echt vertaling, maar het lijkt dezelfde functie te hebben als Hosanna (Aramees voor heerlijkheid, toch?).We hebben al gezien dat een voornaamwoord wordt weergegeven als een voorvoegsel (y-, zie hierboven), dus zullen we zeggen dat het voorvoegsel ‘c- de eerste persoon meervoud aanduidt, d.w.z. wij of onze. Om redenen die zo dadelijk duidelijk zullen worden, verzacht dit voorvoegsel een volgende medeklinker, zodat het stamwerkwoord fhayak is, wat zenden of aanbieden of plaatsen voor betekent.Vulgtm betekent dus gebed (meervoud hier, aangeduid door de tweede “m”). We hebben geraden dat vugtlagln smeken of antwoorden betekent, dus een meer letterlijke vertaling is:
- Glorie Hastur! zend gebeden , beantwoord gebeden.
Het laatste fragment uit “De terugkeer van Hastur” is:
- Hastur cf’tagn.
Hier zien we weer het voorvoegsel c-, dat de normale betekenis van dit werkwoord omkeert:
- Hastur, wij wachten , wij dromen .
We kunnen ons nu met enig vertrouwen op andere fragmenten richten. Uit Price’s “Beneath the Tombstone”, hebben we:
- mglw’nafh fhthagn-ngah cf’ayak ‘vulgtmm vugtlag’n
We kunnen het handig vertalen als:
- …maar leeft, slaapt/wacht en handelt dan, wij zenden gebeden uit , antwoord !
Of dit, uit Carter’s “Dead of Night”:
- ph’nglui mglw’nafh Cthugha Fomalhaut n’gha-ghaa naf’lthagn
Glansend op enkele typefouten, hebben we:
- Gegaan maar niet vergeten, Cthugha slaapt/wacht in Fomalhaut, dood aan iedereen.