Ik besef dat ik ongeschikt ben om te doen wat ik ga doen, namelijk praten over de muzikale en filmische knuppel die Les Misérables is zonder ooit de echte show te hebben gezien, en zonder ooit naar de soundtrack te hebben geluisterd. Ik ben blijkbaar ook een van de slechts 13 Amerikanen die niet in een productie van de originele musical hebben gespeeld toen ik op de middelbare school zat, en we sterven snel uit.
(Laat ik ook zeggen dat ik genoten heb van de film, ook al zal ik nooit meer een Tom Hooper-film kijken totdat ik van de producenten de garantie krijg dat zijn verdomde camera aan de vloer is vastgeklonken. Hooper laat Tarantino eruitzien alsof hij in Super-8 werkt. Je krijgt meer consistente fotografische hoeken van de Hubble Space Telescope.)
Niettemin, sta ik vandaag op ter verdediging van de Pub Voice. Dit is omdat de Pub Voice nogal wat klappen krijgt deze dagen, het meest in het bijzonder bij de Browne-Yoshida cyber malt shoppe hier vorige week. De Pub Voice is iets wat we allemaal hebben. Zelfs echte zangers hebben het. Het verschil tussen echte zangers en mij, is dat ze naast de Pub Voice nog andere stemmen hebben. Ik heb de Pub Voice en niets anders. Het enige liedje dat ik ooit in een karaokecontext heb gezongen is “Mississippi Queen” (als je begrijpt wat ik bedoel). Er zijn drie basissoorten caféstem – luid, luider, en Would You Like to Step Outside? Ik heb ze alle drie, en ook nog een vierde variant die ik sinds mijn studententijd heb verzwegen, omdat die er meestal toe leidt dat ik in de sneeuw naar huis moet lopen.
Daar komt nog bij dat er een lange en trotse traditie is van de Pub Voice in het musicaltheater. Zo was de rol van Koning Arthur in Camelot speciaal geschreven voor Richard Burton, die niet kon zingen, maar die een Pub Voice van God had. De rol ging vervolgens naar Richard Harris, die een nog sterkere café-stem had dan Burton, omdat hij opmerkelijk genoeg in zijn tijd zelfs meer pubs had bezocht dan Burton. Daarom verdedig ik vandaag Russell Crowe en zijn rol als Javert, die hij bijna volledig in de Pub Voice vertolkt, en waarvoor hij onterecht aan de schandpaal wordt genageld door de 99,99 procent van de Amerikanen die die show in de 11e klas hebben gezien.
Crowe, die in zijn vrije tijd bij een rockband zingt, heeft een stevige en kenmerkende Pub Voice. Hij heeft niet veel bereik, maar de Pub Voice is niet afhankelijk van bereik. Hij hangt af van zijn vermogen om zich te laten horen boven de algemene drukte en de schreeuwende bestellingen van Buffalo wings. In dit geval moet Crowe vechten om gehoord te worden boven al het Hooperiaanse filigraan, en de dansende camera’s, en de sjaalachtige vroomheid van de film, waar we zo op terugkomen. Deze dingen doet hij over het algemeen. Hij heeft niet het grote moment dat Anne Hathaway heeft – nadat ze natuurlijk tot pulp is geslagen in het meest uitgebreide filmische martelaarschap sinds Mel Gibson de evangeliën in handen kreeg – en hij heeft niet het voortdurende aureool dat alles omringt wat Hugh Jackman doet, maar op een heel vreemde manier, en op een manier zoals ik dat nooit heb gedaan met Javert, noch in de roman, noch in de pure dramatische films die ervan zijn gemaakt, identificeerde ik me met zijn personage omdat hij de enige gewone kerel op het scherm leek te zijn.
Javert is een onmogelijk personage, de meest starre persoon in de literatuur, behalve misschien Ahab, die tenminste een diep persoonlijk onrecht heeft dat gewroken moet worden. Maar Crowe slaagt erin hem te vermenselijken en, omdat hij dat doet, is Crowe de enige echte acteur in de film. Alle anderen – behalve de komische Thenardiers, van wie ik bij elk optreden een algehele cholera-uitbraak wenste – zijn heiligen met hemelse pijpen. Vanaf de eerste knieval van Hugh Jackman voor het altaar tot het einde, wanneer de spookachtige Hathaway uit de hemel terugkomt met een mooier kapsel en al haar tanden, is Valjean op een weg naar verlossing die even voorspelbaar is als een ritje over de Jersey Turnpike. Zelfs de revolutionairen zijn heilig, wat hen inderdaad saaie revolutionairen kan maken. Als ik op een barricade sta, en de onnozele Marius staat naast me, dan ga ik naar de kant van de koningsgezinden. Alle rollen zijn buitengewoon goed gezongen, maar met uitzondering van Samantha Barks’ Eponine, een uiterst glorieuze vertolking die een parade verdient, is er van geen van hen een verrassing te bespeuren, hoe goed ze ook zingen. Vroeg of laat, zelfs in een stuk musicaltheater dat alleen maar uit muziek bestaat, moet er wat theater zijn.
Alleen Crowe’s Javert flirt zelfs maar met enige vorm van nuance. Kijk hoe hij zich voor Monsieur le Maire uitslooft voordat hij beseft wie Monsieur le Maire werkelijk is. In wezen is hij het gevaarlijkste wezen – een omhooggevallen bediende met macht, en hij weet het, en in Crowe’s ogen zie je die onzekerheid flakkeren, zelfs in zijn meest autoritaire momenten, totdat het hem uiteindelijk volledig breekt en hij zichzelf met een bevredigende – en verrassend hoorbare – krak in de rivier gooit. Nee, hij is niet de zanger die alle anderen zijn, maar hij ontketent de Pub Voice, en hij doet het behoorlijk, en we weten allemaal dat onze Pub Voice beter klinkt dan de wereld hem toeschrijft. Ik ben bereid om mezelf dat soort speling te geven, en ik ben bereid om Crowe dat soort speling ook te geven. Ik zou hem wel eens willen horen in “Mississippi Queen.” Ik wed dat hij het geweldig zou doen.