Beschrijving
Grote watersalamander met een brede, dorsoventaal afgeplatte kop. De rug is bedekt met kleine wratjes en is meestal grijs tot bruin van kleur, soms met onregelmatige donkere vlekken. In zeldzame gevallen is de rug gelig, groenig of zwart. Er zijn opvallende dorso-laterale rijen van 7-10 geel-oranje wratten, waar de ribben doorheen kunnen steken (Boehme et al 1999). Totale lengte van mannetjes tot 312mm, tot 286mm voor vrouwtjes. Exemplaren uit Noord-Afrika zijn kleiner dan die van Europese populaties. De staartlengte is kleiner dan de lengte van de snuitopening. De staarten van vrouwtjes zijn korter dan die van mannetjes. Mannetjes vertonen ook een bredere staartbasis en vin tijdens het broedseizoen. Tijdens deze periode ontwikkelen de mannetjes ook naaktkussentjes op de voorpoten, en een roodachtige tint op het lichaam (Griffiths 1996).
Distributie en habitat
Landenverdeling uit de AmphibiaWeb’s database: Marokko, Portugal, Spanje
|
|
Bekijk verspreidingskaart in BerkeleyMapper. |
De soort komt alleen voor in Spanje, Portugal en Marokko. Er is echter nog een andere soort in Afrika, P. poiretti, die soms wordt beschouwd als een ondersoort van de Spaanse watersalamander. In Portugal komt hij in het gehele land voor, maar alleen in warme, niet-bergachtige streken, met een grotere dichtheid naar het zuiden toe. In Spanje komt hij vooral in de zuidelijke helft van het land voor. Vroeger dacht men dat hij niet voorkwam aan de Middellandse-Zeekust, maar voor dat gebied zijn nieuwe vindplaatsen ontdekt. Het verspreidingsgebied loopt door de rivier de Ebro aan de kust van Catalonië en op verschillende plaatsen door de rivier de Duero, tot in de omgeving van Burgos. Het noordelijke uiteinde van het verspreidingsgebied ligt niet ver van de stad Leon. Voor de andere geografische uitersten, in het oosten, de kust van Catalonië, tussen de monding van de rivier de Ebro en de stad Tarragona. In het Europese verspreidingsgebied bevinden de zuidelijkste populaties zich in Tarifa, bij de Straat van Gibraltar. In Afrika bereikt het dier Mogador. In Marokko komt de soort voor in de vochtige, semi-vochtige en semi-aride zones van het noordwestelijke deel van het land. Het Marokkaanse verspreidingsgebied vormt ruwweg een driehoek tussen de drie lokaliteiten Talmagaït, Safi en Ile d’Essaouira (Bons en Beniez 1996). Het lijkt erop dat het Iberische blok het gebied van oorsprong was voor het geslacht Pleurodeles, waarvan de fossielen voorkomen in de bovenste Mioceenlagen, en dat het misschien naar Afrika is overgestoken tijdens de droge Messinische periode. De differentiatie van de Afrikaanse vormen kan zijn begonnen in het begin van het Plioceen, toen de Straat van Gibraltar werd geopend, of door de oceaan werd omspoeld. P. waltl leeft in kleine permanente of tijdelijke vijvers met rustig water. Hoewel de vijvers klein kunnen zijn, moeten ze bij voorkeur diep zijn, gewoonlijk minstens een meter diep wanneer ze vol zijn. De soort verdraagt enige organische vervuiling en enig zoutgehalte en kan met of zonder watervegetatie leven. Hij wordt zelden op het land aangetroffen, en blijft dan in de buurt van het water. Omdat de bezette poel echter vaak maar van korte duur is, moet de watersalamander op regenachtige dagen over land trekken om nieuwe leefgebieden te vinden. Deze soort is ook gevonden in donkere grotten, op een diepte van 60-70 m, bij Ben Slimane, Boulhaut, Marokko (Schleich et al 1996).Hoewel P. waltl voorkomt tot een hoogte van 1200 m in de Sierra de Loja (Granada), is hij zeldzaam boven 900 m in zowel Europa als Afrika (Gasc 1997).
Levensgeschiedenis, abundantie, activiteit, en speciale gedragingen
De voortplantingsperiode varieert in het hele verspreidingsgebied, maar valt meestal samen met een natte periode. In de omgeving van Leon begint de paring in februari en duurt tot april. In Extremadura daarentegen duurt de paartijd van oktober tot mei. In Cataluña begint de paring in oktober en duurt tot maart. De paring vindt plaats in het water. Het mannetje houdt het vrouwtje vast met zijn voorpoten om de hare. Deze fase kan uren, tot dagen duren. Dan laat het mannetje één poot los en draait zijn kop in de caudale richting van het vrouwtje. Het mannetje laat dan een spermatofoor los en draait het vrouwtje zodat haar cloaca zich in de buurt van de spermatofoor bevindt. De spermamassa wordt in de cloaca van het vrouwtje opgenomen en opgeslagen in de spermatheca voor bevruchting. Twee dagen na de bevruchting worden de eitjes in kleine groepjes van 9-20 gelegd, meestal vastgehecht aan onder water liggende voorwerpen of planten. In de loop van 2-3 dagen worden in totaal 150 (voor jonge vrouwtjes) tot ongeveer 1300 eieren afgezet. De eitjes zijn 1,7 tot 2 mm in diameter, met een gelatineachtig omhulsel van 5-7 mm in diameter. Het uitkomen van de 11 mm lange larven gebeurt na 13 dagen bij 18ºC. Metamorfose treedt op bij 18ºC na 100-110 dagen. Onder natuurlijke omstandigheden metamorfoseren de larven na 3-4,5 maanden, bij een snuit-romplengte tussen 53 en 110 mm. Sommige larven metamorfoseren nooit, en krijgen neotenische kenmerken. Neotenie werd ook in gevangenschap waargenomen. In Spanje bereiken de jongen een lengte van 14 cm na hun eerste jaar, en 17,5 cm na hun tweede jaar. Daarna vertraagt de groei en wordt hij onregelmatig. In gevangenschap bereiken deze dieren een leeftijd van 8-12 jaar, hoewel er wordt gesuggereerd dat ze tot 20 jaar of zelfs langer kunnen leven. De volwassen dieren voeden zich met in het water levende weekdieren, wormen en insecten. Bij bedreiging trekt de huid op het lichaam samen en duwt de ribben door de geeloranje wratten aan de zijkant van het lichaam. De huid in dit gebied is rijk aan gifklieren en de ribben fungeren als giftige stekels om de aanvaller af te schrikken. P. waltl kan geluid produceren als hij wordt opgepakt (Boehme et al 1999).
Trends en bedreigingen
De soort heeft te lijden onder dezelfde algemene problemen die alle amfibieën treffen, namelijk het verlies en de vernietiging van paaiplaatsen. Aangezien de poelen waarin de dieren leven vaak klein en tijdelijk zijn, zijn zij moeilijk te beschermen en kunnen er snel vervuilingsproblemen optreden. De soort is vrij resistent, bestand tegen hoge niveaus van waterverontreiniging, en tegen de druk van roofdieren (vooral reigers, ooievaars, en de slang Natrix maura). De watersalamander eet alle kleine bewegende prooien, en zelfs planten en jonge slangen, en kan van dieet veranderen wanneer de belangrijkste voedselbron schaars is, en kan ook lange tijd zonder voedsel blijven. Populaties kunnen dus relatief stabiel zijn, hoewel ze verdwijnen wanneer de biotoop wordt vernietigd. Wegbeheer heeft soms naburige populaties weggevaagd. De meest noordelijke populaties in Spanje en Portugal zijn bijzonder kwetsbaar en moeten in het oog worden gehouden en hun populaties moeten worden beschermd (Gasc 1997).
Mogelijke redenen voor de achteruitgang van amfibieën
Algemene habitatverandering en -verlies
Voorbeeld in Amazing Amphibians op 12 augustus 2013
Boehme, W., Grossenbacher, K., en Thiesmeier, B. (1999). Handbuch der Reptilien und Amphibien Europas, band 4/I:Schwanzlurche (Urodela). Aula-Verlag, Wiesbaden.
Bons, J. en Beniez, P. (1996). Amphibiens et Reptiles du Maroc (Sahara occidental compris). Asociacion Herpetologica Española, Barcelona.
Gasc, J.-P. (1997). Atlas van amfibieën en reptielen in Europa. Societas Europaea Herpetologica, Bonn, Duitsland.
Griffiths, R.A. (1996). Newts and Salamanders of Europe. T. and A. D. Poyser, London.
Schleich, H. H., Kastle, W., and Kabisch, K. (1996). Amfibieën en Reptielen van Noord-Afrika. Koeltz Scientific Publishers, Koenigstein.
Stumpel-Rieks, S. E. (1992). Nomina Herpetofaunae Europaeae. AULA-Verlag, Wiesbaden.
Geschreven door: Arie van der Meijden (amphibia AT arievandermeijden.nl), Research associate, Museum of Vertebrate Zoology, UC Berkeley
Eerst ingediend 1999-12-24
Edited by Vance Vredenburg; Updated by Ann T. Chang (2013-08-12)
Species Account Citation: AmphibiaWeb 2013 Pleurodeles waltl: Spaanse watersalamander <http://amphibiaweb.org/species/4278> University of California, Berkeley, CA, USA. Accessed Mar 26, 2021.