Vroeger dit voorjaar protesteerden enkele christenen in Georgia tegen een yogales die bedoeld was om leerlingen van een openbare basisschool te helpen met stress om te gaan. Als reactie hierop weigerde het schooldistrict de les te stoppen, maar stemde ermee in de handen niet langer op het “hartcentrum” te leggen, het woord “namaste” te gebruiken of de kinderen mandala’s te laten kleuren.
Het was niet de eerste keer dat christenen – meestal evangelischen of meer traditionalistische katholieken – klagen over de populaire oefening die zijn oorsprong vindt in het hindoeïsme in India.
Zelfs paus Franciscus leek vorig jaar yoga af te keuren in een preek over de heilige Geest. “Je kunt duizend catechisatiecursussen volgen, duizend spiritualiteitscursussen, duizend yoga- of zencursussen, en al die dingen. Maar geen van deze zal in staat zijn om je de vrijheid te geven als een kind ,” zei hij. “Alleen de Heilige Geest.”
Om eerlijk te zijn, de paus merkte ook op dat catechismuslessen niet zo krachtig waren als de Heilige Geest. Toch, tegen al deze mensen die gestrest raken over yoga, zeg ik: “Adem diep in … en uit.”
Als iemand die al bijna twee decennia yoga beoefent, kan ik u zeggen dat ik er een beter katholiek door ben geworden.
In juridische gevechten is het tegenargument dat yoga slechts een aantal rek- en strekoefeningen is, en geen spirituele of religieuze oefening. Dat is wat er een paar jaar geleden gebeurde in Encinitas, Californië, toen twee rechtbanken uiteindelijk oordeelden dat de oefeningen in de lessen lichamelijke opvoeding niet spiritueel waren en dus niet in strijd met de scheiding van kerk en staat.
Het is waar dat yoga voor velen – inclusief degenen die de “boomhouding” doen met zesjarigen in de gymles – slechts een lichamelijke oefening is. Dat is misschien ook het geval voor veel volwassenen die massaal naar yogalessen in sportscholen gaan en het stretchen zien als een afwisseling in hun hardloop- of gewichthefschema’s. Voor degenen die zich alleen richten op de lichamelijke oefening, gaat yoga over het versterken van de kernspieren, het bereiken van evenwicht of het in staat zijn om je voet achter je hoofd te zetten.
Maar voor echte yogi’s is het veel meer dan dat. In feite is de geschiedenis van yoga verbonden met het Hindoeïsme, en de houdingen en ademhaling zijn ontworpen om meditatie te vergemakkelijken. Het gaat om spirituele perfectie, niet om een perfect lichaam. In meditatie, zetten we onze gedachten opzij, sommigen zeggen “leeg” onze geest.
Dat verontrust Jeremy Butler van het Christian Apologetics & Research Ministry, die schreef in reactie op de Georgia controverse: “We moeten ons niet op onszelf concentreren of onze geest leegmaken. De Bijbel geeft ons nooit een recept om onze geest vrij te maken.”
In plaats daarvan, zo betoogde hij, zouden christenen alleen op God en Gods woord moeten mediteren.
Dat is een vrij enge definitie van bidden. Voor mij is alles wat mijn hectische leven vertraagt een goede zaak — en niet alleen omdat het helpt te ontspannen en te ontstressen. Meditatie is gewoon een andere naam voor bidden.
In de stilte, glipt God naar binnen. Dat is de reden waarom zoveel religies een soort stille, meditatieve gebedspraktijk hebben. Voor sommige katholieken is dat bidden met het Heilig Sacrament. Voor anderen is het misschien het centrerend bidden. Weer anderen vinden het op hun yogamat.
Yoga als onderdeel van een spiritueel pad heeft nog andere dingen gemeen met het christendom. De focus op de ademhaling weerklinkt in taal over de Heilige Geest. De herhaling doet me denken aan de rozenkrans. En de nadruk op regelmatige beoefening klinkt bijna sabbat-achtig.
Sommigen hebben geprobeerd yoga te “verchristelijken” — maar ook dat komt uit een perspectief dat “gewone” yoga als gevaarlijk ziet voor hun geloofsleven.
Niets is minder waar. Het is duidelijk dat de miljoenen yogaliefhebbers tijdens de meest recente populariteitsgolf zich niet tot het Hindoeïsme hebben bekeerd. Volgens de Pew Religious Landscape Study is de toename van het aantal Hindoe-aanhangers in de afgelopen tien jaar voornamelijk gekomen door immigratie, niet door bekeringen. Slechts 10 procent van de Amerikaanse Hindoes zijn bekeerlingen.
Voor sommige yogabeoefenaars die yoga als een spirituele praktijk zien, kan yoga de traditionele religieuze praktijk vervangen. Zij zijn misschien al “niet-gelovigen” die zich niet bij een kerkgenootschap of religie aansluiten. Voor mij geldt hetzelfde als voor elke andere religieuze praktijk uit een traditie buiten de mijne — bijvoorbeeld de joodse rouwpraktijken of de protestantse gewoonte om tiende te betalen — ik kan erin opnemen wat bij mijn katholicisme past, en de rest laten staan. Christenen doen dit al eeuwen.
Toch zou ik liegen als ik niet zou toegeven dat er enkele aspecten van yoga als gebedspraktijk zijn die mij bijzonder aanspreken — zelfs meer dan sommige christelijke praktijken.
Het feit bijvoorbeeld dat yoga niet hiërarchisch is, spreekt mij aan. De “leraar” in een typische yogales is er alleen om suggesties te geven, niet om iemands beoefening te dicteren. Hoewel sommige “goeroes” dienen als spirituele gidsen, is dit niet gebruikelijk in de Amerikaanse yogabeoefening.
Finitief, en duidelijk, gaat yoga over het lichaam – waarmee, helaas, sommige aspecten van het christendom een beetje een haat-haat verhouding hebben gehad door de geschiedenis heen. Door yoga ben ik mijn lichaam gaan accepteren en zelfs vieren, maar tegelijkertijd ben ik er niet al te zeer door geobsedeerd of aan gehecht geraakt. Ik geloof dat een incarnerende God ons oproept hetzelfde te doen, hoewel de kerk die leer niet altijd in praktijk heeft gebracht.
Yoga is geen bedreiging voor mijn geloof. Het is er juist een aanwinst voor geweest — en dat kan het voor veel katholieken en andere christenen zijn. Natuurlijk, de achterwaartse hond geeft je hamstrings een goede stretch. Maar als je op spiritueel gebied wel wat rek kunt gebruiken, wees dan niet bang om in lotus te gaan zitten, diep adem te halen en, jawel, zelfs “Om” te chanten.