Met behulp van functionele magnetische resonantie imaging (fMRI) zijn onderzoekers in de Verenigde Staten, Duitsland en elders begonnen met het maken van scans van de hersenen van psychopaten terwijl de patiënten gruwelijke beelden bekijken, zoals foto’s van bloederige steekpartijen, schietpartijen of opengereten ingewanden. Wanneer normale mensen deze beelden bekijken, lichten fMRI-scans op om zware hersenactiviteit aan te geven in delen van het emotie-genererende limbische systeem, voornamelijk de amygdala, waarvan wordt aangenomen dat deze gevoelens van empathie opwekt. Maar bij psychopathische patiënten blijven deze delen van de amygdala donker, met sterk verminderde activiteit of helemaal geen activiteit. Dit fenomeen, bekend als limbische onderactivering, kan erop wijzen dat sommige van deze mensen het vermogen missen om de basisemoties te genereren die de primitieve killersinstincten in toom houden.
Andere onderzoekers zien soortgelijke tekorten op fMRI-scans van de frontale cortex, een deel van het redeneringscentrum van de hersenen, dat impulsieve en irrationele acties helpt reguleren. Deze onderzoekers zeggen dat het frontale tekort syndroom een psychopathisch onvermogen creëert om overdreven emotionele, impulsieve en gewelddadige reacties bij de geringste provocatie in toom te houden.
James Blair, hoofd van de National Institute of Mental Health’s Unit on Affective Cognitive Neuroscience, gelooft dat een disfunctionele amygdala de frontale cortex beïnvloedt. In zojuist voltooide studies van psychopathische hersenen, die eind dit jaar of begin volgend jaar gepubliceerd zullen worden, tonen Blair’s fMRI scans aan dat een gebrek aan normale activiteit in de amygdala weerspiegeld wordt in de frontale cortex. Hij gelooft dat de amygdala de verkeerde signalen doorstuurt naar de frontale cortex.
Toch zeggen sommige wetenschappers dat deze focus op de amygdala te simplistisch is. “Ik weet niet zeker of de amygdala de kern van het probleem is,” zegt Joshua Greene, assistent-professor in de psychologie aan de Harvard University. Greene zegt dat hoewel de amygdala “een van de aangetaste gebieden” kan zijn, het aangetaste deel van de hersenen bij verschillende patiënten anders kan zijn. Greene heeft geen psychopathische patiënten bestudeerd, maar hij heeft fMRI gebruikt om te kijken naar de hersenen van mensen als zij morele beslissingen nemen. Hij heeft ontdekt dat ofwel een emotioneel centrum ofwel een redenerend centrum de dominante rol kan spelen, afhankelijk van het soort morele beslissing waarover wordt nagedacht.
Natuurlijk eindigt niet iedereen die deze hersenafwijkingen vertoont in een moordenaar. Sommige mensen met limbische onderactivering eindigen in heroïsche beroepen, worden brandweerman, politieagent, of gevechtspiloot, mogelijk vanwege een verminderde angstrespons en een behoefte aan sterke emotionele prikkels. Eén theorie is dat andere triggers, zoals ernstig misbruik of verwaarlozing in de kindertijd, nodig zijn om mensen met reeds onderdrukte emoties in koelbloedige moordenaars te veranderen.
En natuurlijk zijn niet alle moordenaars psychopaten. Thomas Lewis, een psychiater die het onderzoek naar psychopathie uitgebreid heeft bestudeerd en die gespecialiseerd is in de neurochemie van depressie aan de Universiteit van Californië in San Francisco, beschrijft een buitengewoon zeldzame toestand waarin een niet-psychopathisch persoon een “rampage killer” kan worden. Deze persoon begint ernstig depressief, getraumatiseerd en suïcidaal, een toestand die door van alles veroorzaakt kan worden, van genetica tot een hersentumor. Dan zorgt een of andere waargenomen crisis ervoor dat hij of zij door het lint gaat en op een moordpad gaat voordat hij of zij zichzelf van het leven berooft. “Het is net als een driftbui, maar dan met automatische wapens,” zegt Lewis.
Het gebruik van neurowetenschappen om schijnbaar kwaadaardige gewelddaden te begrijpen, staat nog in de kinderschoenen. Inderdaad, diagnose en voorspelling van moordgedrag zijn ver weg in de toekomst, als het al mogelijk is. Maar veel hersenonderzoekers zien een enorm potentieel in het nieuwe beeldvormende werk. “We hebben psychopathie altijd beschouwd als volledig onbehandelbaar,” zegt Blair. “Dit zou dat absoluut kunnen veranderen.”
Meld u aanNu abonneren