In de middeleeuwen geloofden numerologen – zij die op zoek gingen naar de mystieke betekenis van getallen – dat alle getallen zowel positieve als negatieve aspecten hadden … behalve 11. In de woorden van de 16e eeuwse geleerde Petrus Bungus, 11 “heeft geen verbinding met goddelijke dingen, geen ladder die reikt naar dingen boven, noch enige verdienste.” Geklemd tussen de goddelijke getallen 10 en 12, was 11 puur slecht, en vertegenwoordigde zondaars.
Dat voorspelt niet veel goeds voor 11 november 2011, de datum waarop drie 11’s voor het eerst in een eeuw op één lijn zullen staan. Een nieuwe horrorfilm, “11/11/11,” is zelfs gemaakt voor de gelegenheid, en het speelt in op (of misschien speelt het in op) de angst van mensen voor toevalligheden rond het getal. Filmpersonages ervaren het zogenaamde “11:11-fenomeen”, een neiging om vaker op 11:11 op de klok te kijken dan op andere momenten van de dag. In de film is dit een waarschuwing voor wat komen gaat: “Op de elfde dag van de elfde maand van het elfde jaar, zal een poort opengaan … en op deze dag zal onschuldig bloed vloeien,” zegt een voice-over in de trailer.
Inderdaad wordt het 11:11-fenomeen op grote schaal gemeld in het echte leven, met hele online discussiefora gewijd aan het uitzoeken wat het getal betekent. Mensen zeggen dat ze zich achtervolgd voelen door 11’s, die griezelig vaak aan hen verschijnen. Voor hen kan de naderende datum niet anders dan onheilspellend lijken.
Aan de andere kant hebben sommige hedendaagse numerologen 11/11/11 als gunstig beschouwd, en volgens lokale nieuwsbronnen in het hele land hebben een ongewoon aantal paren gepland om op die dag te trouwen. Het getal 11 is ook een favoriet van gokkers – vooral blackjack en Keno spelers. Dus, temidden van al deze alternatieve perspectieven, wat is er echt aan de hand met het herhalen van 11’s? Is er iets speciaals aan de getallen?
Nee. Met betrekking tot het 11:11 fenomeen, in plaats van een bovennatuurlijk waarschuwingsteken, zeggen psychologen dat het een klassiek geval is van “apophenia,” of de menselijke neiging om betekenis of patronen te vinden in willekeurig voorkomende gegevens. Deze aandoening werkt op zichzelf, want hoe bewuster je bent van iets – zoals het herhalen van 11’s – hoe vaker je het zult opmerken in de wereld om je heen, en dus hoe zekerder je zult worden dat het patroon echt is.
In online forums over het 11:11-fenomeen, zeggen mensen vaak dat ze niet opmerkten hoeveel 11’s er op hen afkwamen totdat ze over het fenomeen hoorden van iemand anders. Dit is een teken van apofenie: Toen ze over het fenomeen hoorden, begonnen ze onbewust alle 11’s bij te houden die ze zagen, waarbij elke nieuwe waarneming significanter leek dan de vorige.
Net zoals er niets te vrezen valt over 11/11/11, is er ook geen reden om optimistisch te zijn over de datum.
Volgens Alan Lenzi, professor religieuze studies aan de University of the Pacific die bijbelse numerologie bestudeert, is het zoeken naar betekenis in getallen een natuurlijke menselijke neiging. “Cognitieve wetenschappers hebben aangetoond dat het menselijk brein is bedraad om te zoeken naar zinvolle patronen in de zintuiglijke gegevens die het van de wereld verzamelt,” vertelde Lenzi aan Life’s Little Mysteries.
In de meeste situaties helpt deze cognitieve bedrading ons: Het stelt ons in staat om belangrijke informatie uit een achtergrond van willekeurige ruis te halen. Maar soms overdrijven we door patronen te vinden waar ze niet zijn – van gezichten in de wolken tot numerieke toevalligheden. Eenmaal gevonden, worden deze patronen “gemakkelijk doordrenkt met fantasierijke betekenis,” zei hij.
Er is niets ongewoons aan de tijd 11:11 of de datum 11/11/11, maar onze hersenen kunnen het niet helpen de herhalende cijfers op te merken, en ze als betekenisvol te zien. “Getallen die al belangrijk voor ons zijn, zoals kalenderdagen die ook nog eens toevallig in een duidelijk patroon vallen, worden dubbel zo belangrijk,” zei Lenzi. “11/11/11 is een ander voorbeeld van mensen die doen wat mensen cognitief geneigd zijn te doen: betekenis vinden.”
Dit verhaal werd verstrekt door Life’s Little Mysteries, een zustersite van LiveScience. Volg Natalie Wolchover op Twitter @nattyover. Volg Life’s Little Mysteries op Twitter @llmysteries, en volg ons op Facebook.
Recent nieuws