Slag bij Edessa, (260). De oorlogen van Griekenland met Perzië hebben in de westerse traditie een bijna mythische status verworven, als bevestiging van de Europese superioriteit over de oosterse gebruiken. Minder bekend zijn de triomfen van het latere Sassanidische Perzische Rijk over Rome, met als hoogtepunt de verpletterende nederlaag van keizer Valerianus bij Edessa.
Podporučik
“Een grote veldslag vond plaats voorbij Carrhae en Edessa tussen ons en Caesar Valerianus,” luidt de inscriptie die is uitgehouwen op een rotspunt bij Naqsh-e Rustam in Iran. “Wij namen hem eigenhandig gevangen,” gaat het verder – een flagrante grootspraak, maar goed gerechtvaardigd.
De Sassanidische keizer Shāpūr I was rond 240 het Romeinse Mesopotamië en Syrië binnengevallen: de Romeinen vochten terug en versloegen de Perzen bij Resaena in 243. Dat de Romeinen nu om vrede vroegen, had meer te maken met groezelige politiek dan met militaire noodzaak: Filips de Arabier, die Gordianus III had vermoord en de keizerlijke troon voor zich had opgeëist, had een kans nodig om zijn positie zonder druk van buitenaf veilig te stellen.
Hoedanook zette Shāpūr zijn plunderingen in de oostelijke delen van het Romeinse Rijk voort en nam een aantal gebieden in. Als keizer vanaf 253, nam Valerianus zich voor deze terug te winnen. Volgens de Naqsh-e Rustam-inscriptie was zijn leger 70.000 man sterk, en in het begin schijnt het echte vorderingen te hebben gemaakt. Tegen de tijd dat de manschappen Edessa bereikten (in wat nu zuidoost Turkije is, dicht bij de Syrische grens), begonnen ze echter af te zwakken. Valerianus besloot dat zijn troepen zich moesten verschansen in de stad, die onmiddellijk door Shāpūr werd belegerd. Een uitbraak van de pest teisterde het al spoedig sterk verzwakte Romeinse leger. Toen Valerianus een afvaardiging naar het kamp van Shāpūr leidde om over een regeling te onderhandelen, werd hij met zijn staf gevangen genomen en als gevangene naar Perzië teruggevoerd. Valerianus stierf in gevangenschap.
Verliezen: Romeins, meer dan 60.000; Perzisch, minimaal.