Voor veel, zo niet de meeste, Amerikaanse joodse ouders is deelname aan Halloween feestelijkheden ongevaarlijk. Steeds vaker echter hebben rabbijnen en opvoeders van allerlei denominaties vraagtekens geplaatst bij de Joodse deelname aan Halloween-activiteiten.
Halloween in de geschiedenis
Een recent krantenartikel verhaalde:
“Volgens de Encyclopedia Britannica vindt Halloween zijn oorsprong in het heidense Keltische feest Samhain, een dag waarop de duivel werd aangeroepen voor de verschillende waarzeggerijen. De zielen van de doden werden verondersteld op deze dag hun huizen opnieuw te bezoeken’, aldus de Britannica, ‘en het herfstfeest kreeg een sinistere betekenis, waarbij spoken, heksen, kabouters … en allerlei demonen zouden rondwaren.’ In de vroege Middeleeuwen stelde de Rooms-Katholieke Kerk Allerheiligenavond in op 31 oktober en Allerheiligen op 1 november om het occulte feest tegen te gaan. Dat heeft niet gewerkt. All Hallow’s Eve werd eenvoudigweg ingelijfd bij de heidense viering van Samhain.”
Zoals professor John Hennig in zijn klassieke artikel over dit onderwerp opmerkte, bestaat er een duidelijk historisch verband tussen de Keltische concepten van wederopstanding, de rooms-katholieke reacties daarop, en de moderne Amerikaanse feestdag Halloween.
Dus heeft Halloween, in tegenstelling tot Thanksgiving, duidelijk religieuze overtuigingen in zijn oorsprong die vreemd zijn aan het Jodendom, en waarvan de overtuigingen voor ons als Joden verboden zijn.
Aan de andere kant moet men, niettegenstaande de oorsprong van Halloween, erkennen dat de overgrote meerderheid van de mensen in Amerika die momenteel Halloween vieren, dit niet doet uit een gevoel van religieuze observantie of gevoel. Het is zelfs moeilijk om in de Verenigde Staten een godsdienst te vinden die Halloween als een religieuze feestdag erkent. Een recente schrijver, die reageerde op christelijke beweringen dat de viering van Halloween een vorm van heidense verering is, schreef:
“Een van mijn dierbaarste herinneringen aan de kleuterschool was de eerste keer dat Halloween op school werd gevierd. Ik marcheerde trots van kamer naar kamer in onze lagere school in mijn Wilma Flintstone kostuum als deelnemer aan de Halloween parade. De verwachting van het evenement was overweldigend, opwindend en de pret was allesbehalve sinister…. Zeggen dat meedoen aan Halloween leidt tot duivelsaanbidding is net zoiets als zeggen dat het slikken van Tylenol leidt tot crackverslaving. Geloof me, toen ik in mijn Wilma Flintstone kostuum marcheerde, was het laatste waar ik aan dacht pentagrammen tekenen of satanische rituelen uitvoeren. De enige gedachte die ik had was dat ik volgend jaar Pebbles zou zijn! … Het zijn slechts een paar fundamentalisten uit een marginale groep die serieus geloven dat Halloween een feestdag is om de duivel te aanbidden.”
Deze uitspraak lijkt een waarheidsgetrouwe weergave te zijn van de moderne Amerikaanse viering van Halloween. De overgrote meerderheid van de mensen die Halloween vieren heeft absoluut geen religieuze motieven – het is een excuus om snoep te verzamelen of ondeugend gedrag te vertonen.
Het is echter vermeldenswaard dat er nog steeds mensen zijn die Halloween religieus vieren, en er zijn af en toe rechtszaken over werknemers die proberen religieus verlof op te nemen op de dag van Halloween als een religieuze feestdag.
Dus, de vraag over Halloween is of de Joodse wet toestaat dat men een evenement viert dat een heidense oorsprong heeft, waarbij de heidense oorsprong nog steeds bekend is en gevierd wordt door een zeer enkeling, maar niet door de overgrote meerderheid van de mensen die zich met deze activiteit bezighouden.
Halloween & Halacha (Joodse Wet)
Om deze vraag te kunnen beantwoorden, moet een zekere achtergrond van de aard van het verbod om heidense gebruiken te imiteren, begrepen worden. Tosafot begrijpt dat twee duidelijk verschillende soorten gewoonten verboden zijn door het verbod op het imiteren van heidense gewoonten, gevonden in Leviticus 18:3. De eerste is afgodische gewoonten en de tweede is dwaze gewoonten die gevonden worden in de niet-Joodse gemeenschap, zelfs als hun oorsprong niet afgodisch is. Rabbenu Nissim (Ran) en Maharik zijn het hier niet mee eens en stellen dat alleen gebruiken die een basis hebben in afgodische praktijken verboden zijn. Schijnbaar dwaze-maar seculiere-gebruiken zijn toegestaan, zolang zij een redelijke verklaring hebben (en niet onbescheiden zijn). Normatieve halacha volgt de uitspraak van de Ran en Maharik. Zoals opgemerkt door Rama :
“Die gebruiken die gedaan worden als gewoonte of wet zonder reden vermoedt men dat het in een afgodische praktijk is of dat er een vlekje van afgodische oorsprong is; echter, die gebruiken die gedaan worden met een reden, zoals de arts die een speciaal gewaad draagt om hem als arts te identificeren, kunnen gedaan worden; hetzelfde geldt voor elk gebruik dat gedaan wordt uit eer of enige andere reden is toegestaan.”
Rabbi Isserless verbiedt dus duidelijk het in acht nemen van gebruiken die een heidense oorsprong hebben, of zelfs die een heidense oorsprong zouden kunnen hebben. Zijn mening, de meest milde gevonden in normatieve halacha, is degene die wij volgen.
Natuurlijk, onafhankelijk van de halachische verplichting om niet-Joodse religieuze gebruiken te vermijden, verbiedt de Joodse wet een Jood om daadwerkelijk zelf afgodische religieuze gebeurtenissen te vieren.
Op grond hiervan zou men, om het inzamelen van snoep met Halloween te rechtvaardigen, het waarheidsgehalte van een van de volgende beweringen moeten aanvaarden:
1) De viering van Halloween heeft een seculiere oorsprong.
2) Het gedrag van de individuen die “Halloween vieren” kan rationeel verklaard worden onafhankelijk van Halloween.
3) De heidense oorsprong van Halloween of de katholieke reactie daarop zijn zo diep verborgen dat zij verdwenen zijn, en de vieringen kunnen worden toegeschreven aan een seculiere bron of reden.
4) De activiteiten die met Halloween worden herdacht, zijn in feite in overeenstemming met de joodse traditie.
Ik geloof dat geen van deze beweringen waar is.
Conclusies
Toepassing van deze halachische regels op Halloween leidt tot de conclusie dat deelname aan Halloween-vieringen – wat het verzamelen van snoep is als men een kostuum draagt – verboden is. Omdat Halloween zijn oorsprong heeft in een heidens gebruik, en geen openlijke rationele reden heeft voor zijn viering anders dan zijn heidense oorsprong of de katholieke reactie erop, valt het onder de verklaring van Rabbi Isserles dat zulk gedrag verboden is omdat de oorsprong ervan het bezoedelt. Men moet zijn kinderen niet naar buiten sturen om te trick or treat met Halloween, of anderszins de feestdag vieren.
De vraag of men snoep mag uitdelen aan mensen die aan de deur komen is een andere, omdat er belangrijke redenen zijn gebaseerd op darkhei shalom (de wegen van vrede), eva (het creëren van onnodige haat jegens het Joodse volk), en andere secundaire rationales die toestaan dat men snoep uitdeelt aan mensen die beledigd of boos zullen zijn als er geen snoep wordt gegeven. Dit geldt des te meer wanneer de gemeenschap – Joods en niet-Joods – zich niet bewust is van de halachische problemen die met het gedrag samenhangen, en het zelfs binnen veel Joodse gemeenschappen gebruikelijk is om de feestdag te “vieren”. Zo mag men snoep geven aan kinderen die naar zijn huis komen om te “trick or treat” als men dat nodig acht.
Het bovenstaande artikel verkent veel van de meest voorkomende bezwaren tegen Halloween. Hoewel veel rabbijnen hun bezwaren niet zo scherp zouden formuleren als Rabbi Broyde doet, is zijn bezwaar tegen het “trick-or-treating” van Joden niet ongewoon.
Dit artikel verscheen oorspronkelijk als een bijlage bij een Joodse evaluatie van het vieren van Thanksgiving. De volledige tekst en voetnoten zijn te vinden op Torah from Dixie. Overgenomen met toestemming van de auteur.