De Zweedse paasvakantie duurt vijf dagen en begint op Skärtorsdag (Witte Donderdag) en loopt door tot Annandag Påsk (Paasmaandag). Veel winkels sluiten in deze periode of hebben verminderde openingstijden, en Påskdagen, Paaszondag in Zweden, is zelfs een vlaggetjesdag.
Als seculier land is de feestdag minder een religieuze viering en meer een kans om tijdens het eerste lange weekend van het jaar tijd met familie door te brengen. Veel Zweden zullen naar hun zomerhuizen in het zuiden en skihutten in het noorden gaan.
Terwijl Zweden geniet van alle aspecten van Pasen die je waarschijnlijk over de hele wereld zult vinden – chocolade, eieren, konijnen – doen ze zich tegoed aan een paar tradities die buiten het land minder gebruikelijk zijn.
Zweedse Paasheksen
Op Witte Donderdag, Skärtorsdagen in het Zweeds, verkleden kinderen zich als Paasheksen (påskkärringar) en gaan van deur tot deur om mensen een vrolijk Pasen te wensen – in ruil voor snoep.
Het verhaal van de paasheksen vindt zijn oorsprong op de eerste Witte Donderdag, toen Judas Jezus verraadde.
Men geloofde dat op deze dag het kwaad in de wereld werd losgelaten – inclusief heksen, die op hun bezemstelen naar Blåkulla zouden vliegen, een eiland waar de duivel hen in zijn hof zou verwelkomen.
Een manier om zich tegen deze vermeende dreiging te beschermen was het stichten van grote vuren, waarvan men dacht dat ze hen zouden afschrikken. Op donkerder momenten in de geschiedenis werden deze vuren gebruikt om vrouwen die van hekserij werden beschuldigd op de brandstapel te zetten.
 |
 |
Deze traditie is de laatste tijd veel smakelijker en kindvriendelijker geworden, en is nu vergelijkbaar met de Amerikaanse Halloweentraditie “trick or treating”.
Kinderen trekken hoofddoeken en sjaals aan, markeren hun gezicht met rozerode wangen en sproeten, en gaan van deur tot deur om zelfgemaakte kaarten te ruilen voor snoep. Voor zover wij weten, doen ze niet aan satanische aanbidding.
Hoewel zowel jongens als meisjes het traditionele Påskkärrning-kostuum dragen, verkiezen sommige jongens zich te verkleden in hun beste en zwartste pak, een grote nepsnor en eender welke oude hoge hoed die op zolder ligt. Deze worden Påskgubbar (Oude Paasmannen) genoemd. Dit is slechts een cosmetische optie, Påskgubbar mogen ook de deur uitgaan met de Påskkärringar.
Zweedse paaslunch
Påskbord, de traditionele maaltijd die in Zweden met Pasen wordt gegeten, lijkt op de luxe van een kerstsmörgåsbord. Eieren, aardappelen, gehaktballen en ingemaakte haring staan centraal, samen met traditionele gerechten zoals Janssons Frestelse (Jansson’s Verleiding) en, natuurlijk, snaps. Voor het diner wordt lamsvlees bereid, zoals gebruikelijk is in de meeste landen die Pasen vieren.
Janssons Frestelse (Jansson’s Verleiding)
Zoals in Scandinavië gebruikelijk is, vinden de vieringen plaats op de vooravond van het belangrijkste evenement, zodat Påskbord gewoonlijk op Påskafton (Heilige Zaterdag) wordt gegeten.
Zweedse Påskmust
Als u ruzie wilt veroorzaken, probeer dan eens hardop te zeggen dat de traditionele soda Påskmust, niet hetzelfde is als Julmust – het is een vraag die evenveel verdeeldheid zaait als de vraag of Skåne al dan niet bij Denemarken moet horen. Sommigen zullen beweren dat Påskmust duidelijk anders is dan Julmust, terwijl anderen zullen zeggen dat het dezelfde drank is, alleen in een andere fles. Wat de overeenkomsten of verschillen ook zijn, afhankelijk van wie je het vraagt, deze coladrank is alleen met Pasen verkrijgbaar.
Eieren beschilderen, berkentwijgen en andere Zweedse paasversieringen
Op Långfredagen (Goede Vrijdag) en Påskafton (Heilige Zaterdag) komen zowel kinderen als volwassenen bijeen om eieren te beschilderen en berkentwijgen met veren te versieren.
De eieren worden beschilderd met felle lentekleuren als een manier om het nieuwe seizoen in huis te verwelkomen. De eieren worden in een mand verzameld als pronkstuk voor op tafel of opgehangen aan bomen en twijgen. Sommige mensen kopen voorversierde of zelfs plastic eieren, maar de zelfgemaakte variant is nog steeds oppermachtig.
 |
 |
Birgtwijgen worden versierd met felgekleurde veren. Sommige worden thuis uitgestald, en een paar extra worden in de tuin verspreid (of waar de eierzoektocht ook plaatsvindt) zodat onverschrokken kinderen ze kunnen vinden tijdens het scharrelen.
De decoratieve twijgen zijn afkomstig van de traditionele berk die wordt gebruikt als herinnering aan het lijden van Jezus, omdat de Zweden elkaar ermee afranselden als symbolisch gebaar van de geseling van Christus. In de loop der tijd is deze traditie veel grilliger geworden.
Verloren Zweedse paastradities
In Zweden staat Goede Vrijdag bekend als Långfredag, wat vertaald kan worden als “Lange Vrijdag”. Een naam die past bij de geschiedenis van de dag. Vóór 1969 moesten alle winkels, restaurants en theaters op deze dag gesloten blijven.
Er waren twee tv-zenders, op de ene waren kerkdiensten te zien en op de andere documentaires. De dag werd vaak doorgebracht met familie die bordspelletjes speelde, en leek zich te voortslepen.
Heden ten dage mogen bedrijven openblijven en hebben veel mensen een vrije dag om te winkelen, te eten en rond te hangen met vrienden. De tijd vliegt!
Wilt u meer Scandinavisch Pasen? Kom meer te weten over de Deense paastradities, waarom eieren bij Pasen horen en de geschiedenis van aquavit.
>