Ricoh bracht de GR Digital IV bijna tien jaar geleden uit. In de wereld van digitale technologie is dat een eeuwigheid. Slechts negentien maanden na het debuut van de GRD IV gooide Ricoh de GR Digital-serie op de vuilnisbelt ten gunste van een geheel nieuwe lijn GR-camera’s. Deze nieuwe reeks, simpelweg de Ricoh GR genoemd, verving de 10 megapixel 1/1,7″ CCD-sensor van het oude GRD-model door een veel grotere APS-C CMOS-sensor – 16 MP in de GR II en 24 MP in de GR III. Voorwaarts en opwaarts, toch? Ja, en nee.
Ik heb de afgelopen weken met de Ricoh GRD IV rond het huis, in de achtertuin en tijdens wandelingen in de buurt gefotografeerd (sorry voor de flauwe voorbeeldopnamen – dit is alles wat we op het moment echt kunnen doen). Wat ik ontdekte met de GRD IV is een camera die in sommige opzichten voorspelbaar ouderwets is, maar in de meeste andere opzichten nog steeds uitzonderlijk. Alles bij elkaar genomen is het een camera die zo’n tien jaar nadat hij voor het eerst werd uitgebracht nog steeds relevant is. En het zou een uitstekende keuze zijn voor bepaalde fotografen die op zoek zijn naar een verborgen juweeltje, een camera met een klein prijskaartje.
Wat is de Ricoh GRD IV
In 1996 bracht Ricoh de GR1 uit, en sindsdien zijn de GR-camera’s trouw gebleven aan hun kernidentiteit. De kenmerken van de GR-serie (zowel film als digitaal) – een compacte behuizing van magnesiumlegering, een uitstekende 28mm lens, eenvoudige bediening, gebouwd voor snapshots, snelle alledaagse opnamen, en straatfotografie. Daido Moriyama heeft beroemde GR-filmcamera’s gebruikt, waardoor het model een vaste plaats heeft veroverd in de harten en hoofden van straatfotografen in spe over de hele wereld (maar vooral in Japan).
De Ricoh GRD IV is het model van 2011, en het heeft alles wat we zouden verwachten van een premium digitale camera uitgebracht in 2011 (in feite heeft het ook een aantal dingen die zelfs vandaag de dag nog indruk op ons zouden maken).
In het hart van de camera zit een 10 megapixel CCD-sensor, belicht via een 28mm (equivalent) F/1.9 vaste prime lens. Aan de achterzijde bevindt zich een 3″ TFT LCD-scherm, en bovenin zit een ingebouwde flitser verborgen. De camera biedt de volledige reeks opnamemodi (PASM), plus door de gebruiker selecteerbare voorkeuzemodi. De uitstekende ergonomie en intuïtieve bediening volgen de GR-formule. De ISO-waarde loopt op tot 3200 in de automatische of handmatige stand. De meting kan worden omgeschakeld van centrum-gewogen naar multi-segment tot spot. Er zijn zes scherpstelstanden, waaronder vaste scherpstelling, oneindige vergrendeling, onderwerp volgen, multi-AF en spot-AF. Er zijn talrijke aanpassingsmogelijkheden. De camera beschikt over sensor-shift beeldstabilisatie. De camera maakt RAW- en JPEG-opnamen, afzonderlijk of beide tegelijk. Het maakt gebruik van SD-kaarten, heeft een grote batterij, er is een statiefaansluiting en een riem lug.
Al deze functies werken zoals het hoort. Snel en responsief, de camera was een wonder van technologie toen hij nieuw was. In 2011 kostte dit alles (en nog veel meer dat ik niet heb opgesomd) slechts $599.
De Ricoh GRD IV vergeleken
Tien jaar na zijn debuut en zelfs na de lancering van de gloednieuwe Ricoh GR III vorig jaar, zijn er in theorie nog steeds een aantal zeer dwingende redenen om de relatief oude GRD IV te bezitten en te gebruiken.
De eerste reden is te vinden in de kern van de machine. De GRD IV is de laatste van de Ricoh GR’s die is uitgerust met een CCD sensor. Hoewel dit automatisch een nadeel lijkt, gezien het feit dat de APS-C CMOS sensoren in de nieuwere GR camera’s ruwweg negen keer zo groot zijn, is de waarheid niet zo zwart-wit.
Ja, de grotere APS-C sensoren bieden meer megapixels (16 megapixels in de GR en GR II, 24 megapixels in de GR III) en kunnen dus beelden met een hogere resolutie en meer detail produceren. Maar het is ook waar dat er veel fotografen zijn die de voorkeur geven aan de “korrelige” (hun woorden, niet de mijne) beelden die door de kleine 10 megapixel CCD van de GRD IV worden geproduceerd. In elke hoek van het internet waar Ricoh fans zich ophouden, zien we dit veelgehoorde refrein. “De GRD IV maakt korrelige beelden,” zeggen ze, en de mensen vinden hem daarom geweldig. Ik vind dit een beetje een mythe. Ja, hij maakt beelden die je zou kunnen omschrijven als “korrelig”, vergeleken met de schonere bestanden van de nieuwere GR camera’s. Maar het is niet zo dat beelden die rechtstreeks uit de GRD IV komen eruit zien alsof ze uit een boek van Daido Moriyama komen. En ik kan foto’s van elke camera er korrelig uit laten zien in Lightroom. Ik begrijp de populaire opvatting niet – tenzij ze het misschien hebben over Ricoh’s vooraf ingestelde beeldprofielen. Ik gebruik deze niet met welke camera dan ook, dus ik ga hier niet doen alsof ik er iets vanaf weet.
Een meer tastbaar gebied waarop de GRD IV uitblinkt is zijn compacte vormfactor. Een gemeenschappelijk kenmerk van alle GR camera’s, zelfs de film GR’s van vroeger, is dat de GRD IV zijn nieuwere broeders voorbijstreeft. De GRD IV is kleiner dan de GR die hem verving, en ook kleiner dan de GR II die daarna kwam. Hij is zelfs iets kleiner dan Ricoh’s meest recente GR, de GR III (en die camera verloor zijn ingebouwde flitser om zijn afmetingen in toom te houden). Voor een serie digitale compactcamera’s die zich sinds jaar en dag beroemt op onmogelijke kleinheid, is de GRD IV de kleinste van allemaal. Dat telt toch wel mee.
En dan is er nog de lens. Hoewel alle GR-camera’s een vrijwel identieke 28mm lens delen, zijn de GRD IV en GRD III de enige modellen die een snel maximaal diafragma van F/1.9 bieden. Alle GR camera’s die na de GRD IV kwamen, werden opgezadeld met een relatief traag maximaal diafragma van F/2.8.
Okay, ik ben de boeken een beetje aan het koken met dat laatste punt. Het is waar dat de F/1.9 lens van de Ricoh GRD IV er op papier een stuk beter uitziet dan de F/2.8 lens van latere GR camera’s. Maar om eerlijk te zijn, ziet het er alleen op papier beter uit. Dat komt omdat de mogelijkheden bij weinig licht van de nieuwere APS-C sensoren het langzamere maximale diafragma gemakkelijk compenseren. De oude camera kan gewoon niet concurreren bij opnamen met hoge ISO-waarden, zelfs niet met zijn snelle F/1.9 lens.
Maar snelle diafragma’s zijn er niet alleen voor opnamen bij weinig licht. Snelle diafragma’s zorgen ook voor een betere scheiding tussen onderwerpen, een kleinere scherptediepte en een romiger bokeh dan langzamere objectieven. De kleine sensor van de GRD IV doet dit argument echter volledig teniet. De 1/1,7″ CCD is gewoon zo verdomd klein dat zelfs bij F/1.9 bijna alles in een GRD IV beeld scherp zal zijn.
Okay, kijk. De GRD IV is niet objectief beter dan de GR, of de GR II, of de GR III. Tien jaar is per slot van rekening veel tijd als het gaat om de vooruitgang van digitale camera’s. Megapixels zijn belangrijk. Tien megapixels is niet veel. En het verpakken van die tien megapixels op de piepkleine sensor van de GRD IV levert problemen op – namelijk ruis. Ik vermoed dat mensen die de eerder genoemde “korrelige foto” mening huldigen, ruis verkeerd voorstellen als korrel, maar wat weet ik ervan? Wel, ik weet dat beelden van de GRD IV ruis vertonen als ze groot worden opgeblazen, en vooral als de ISO-waarden boven de 800 komen. De beperkingen van de technologie van 2011 verbeteren niet met de jaren.
De Ricoh GRD IV op zijn eigen merites
Vergelijking van de GRD IV met nieuwere camera’s is van nature oneerlijk. Het is nuttiger om de leeftijd van de camera te vergeten, zijn jongere broers en zussen te negeren en gewoon te fotograferen. Beweegt hij goed? Maakt hij goede foto’s? Doet het dingen die verrukken, opwinden en imponeren? Het antwoord op al deze vragen, eenvoudig, is “ja.”
De kern functionaliteit van de camera is solide. De 28mm lens is opvallend scherp, en de CCD sensor waarmee de lens is verbonden is nog steeds behoorlijk capabel. Het autofocussysteem is snel en reageert snel. De handmatige scherpstelstanden (waarbij de scherpstelling wordt vergrendeld op een vooraf ingestelde afstand of op oneindig) maken de camera nog sneller. De grote scherptediepte zorgt ervoor dat alles waar we de camera op richten scherp is, zelfs als de camera het doel mist, maar dat gebeurt zelden. De meting is eveneens foutloos. Het LCD-scherm is prachtig. De menu’s zijn intuïtief genoeg, vooral indrukwekkend gezien de vintage (2011 camera’s zelden goed menu’s).
In de hand, de camera is een genot. Klein en perfect passend bij de rechterhand van de gebruiker, elke bediening is doordacht uitgevoerd en precies geplaatst waar het hoort. De voorgeprogrammeerde bedieningselementen passen direct onder de wijsvinger en duim, zodat de gebruiker het diafragma, de sluitertijd, de belichtingscompensatie, de ISO, enz. met slechts één hand kan instellen, en dat in ongeveer twee seconden. Deze vlekkeloze bediening wordt nog versterkt door de hoge mate van aanpasbaarheid die Ricoh in de camera heeft ingebouwd. Twee afzonderlijke functieknoppen kunnen paarsgewijs op specifieke functies worden ingesteld, waardoor er tot vier combinaties van functies met twee knoppen mogelijk zijn. Bovendien kan de gebruiker met het op de achterkant gemonteerde ADJ-wiel vijf van zijn meest gebruikte bedieningsparameters instellen in een snelmenu dat met één druk op de knop wordt geactiveerd. Erg slim.
Uitzonderlijke speciale functies? Die heeft hij ook. Wat dacht u van de macro scherpstelmodus, waarbij de minimale scherpstelafstand een verbazingwekkende 1 centimeter wordt vanaf de voorkant van de lens? Dat is ongelooflijk. Ik heb het ding urenlang gebruikt om onbegrijpelijk kleine insecten en planten en de irissen van mijn kinderen te fotograferen. Zelfs in de macromodus bij opnamen met een onderwerp op een centimeter afstand werkt het autofocussysteem perfect. Het is verbazingwekkend.
En dan is er nog de sensor-shift beeldstabilisatie. Zeker, de camera lijdt een beetje bij weinig licht. Maar dit systeem (iets wat veel topcamera’s van tegenwoordig nog steeds niet goed doen) helpt onze opnamen in ieder geval minder wazig te houden dan ze zonder dit systeem zouden zijn. Ik zou de Ricoh GRD IV niet gebruiken bij weinig licht als ik de foto absoluut scherp en helder moet krijgen, maar voor het soort fotografie dat ik graag maak, gebruik ik hem graag ’s nachts (ik geef de voorkeur aan bewegingsonscherpte en “imperfecte” foto’s bij weinig licht).
Het is geen perfecte camera (bestaat ook niet). De videostanden zijn redelijk, maar niet goed. De keuzeknop heeft een vergrendeling, wat lichtelijk irritant is. Hij is niet weer- of stofbestendig. En het is nog steeds een 10 megapixel sensor. Foto’s kunnen niet heel groot worden opgeblazen voordat een gebrek aan detail duidelijk wordt, en degenen onder ons die geobsedeerd zijn door de fijnste, meest gedetailleerde RAW-bestanden zouden wel eens teleurgesteld kunnen zijn met 10 MP. Foto’s met hoge ISO-waarden zijn ruisgevoelig (ik zou geen foto’s gebruiken die boven ISO 800 zijn genomen). En de kleine sensor maakt het moeilijk om beelden te maken met selectieve focus – op bijna elk moment is de scherptediepte superdiep (dit zou kunnen worden beschouwd als een voordeel voor straatfotografen, maar ik ben geen straatfotograaf).
Deze aansprakelijkheden opgemerkt, over het geheel genomen is de GRD IV een zeer uitstekende camera, zelfs vandaag de dag. Dit wordt vooral waar als we bedenken dat het ding gemakkelijk tweedehands kan worden gekocht voor $250 of minder. Voor wie het niet bijhoudt, dat is aanzienlijk minder duur dan de originele GR1 filmcamera op de huidige markt (wat?!). Gewiekste, geduldige kopers kunnen een GRD IV vinden voor $150, daar ben ik zeker van. En zelfs een nieuw exemplaar in doos kost niet meer dan $350. Voor dat geld is deze camera een koopje.
Sinds 1996 is er eigenlijk nooit een camera geweest die kon concurreren met de Ricoh GR serie. In de filmtijd en tot op de dag van vandaag kan geen enkele concurrerende camera tippen aan de combinatie van klein formaat, doelgerichte ergonomie en die ongelooflijke 28 mm lens. De GR-serie, vroeger en nu, zijn bijzondere camera’s. En de GRD IV is niet anders.