Q: Wat is een delier, en is het hetzelfde als dementie?
A: De twee kunnen vergelijkbare symptomen hebben, maar het zijn heel verschillende aandoeningen. Dementie is een progressieve ziekte die wordt gekenmerkt door een achteruitgang van het geheugen, de aandacht, de besluitvaardigheid en andere cognitieve functies, waardoor iemand uiteindelijk niet meer in staat is dagelijkse activiteiten uit te voeren (zoals autorijden, zichzelf aankleden, koken of alleen op pad gaan). De ziekte ontwikkelt zich meestal geleidelijk, in de loop van vele maanden of jaren. De ziekte van Alzheimer is de meest voorkomende oorzaak van dementie. Dementie kan ook het gevolg zijn van meerdere mini-beroertes (TIA’s), in welk geval het vasculaire dementie wordt genoemd.
Gerelateerd: Who Needs Alzheimer’s Testing?
Delirium, daarentegen, is een acuut syndroom dat wordt veroorzaakt door een specifieke onderliggende oorzaak. Net als dementie treft het vaak oudere volwassenen en wordt het gekenmerkt door veranderingen in aandacht, zelfbewustzijn en geheugenfunctie. Het begint echter snel, in de loop van uren of dagen, waarbij de mentale toestand soms verbetert en dan weer verslechtert binnen één dag (psychiaters noemen dit wassend en afnemend). Een delier wordt beschouwd als een medische noodsituatie omdat het bijna altijd veroorzaakt wordt door een of meer aandoeningen die onmiddellijke aandacht vereisen. Veel voorkomende oorzaken zijn urineweg- of longinfecties, intoxicatie of ontwenning van middelen, elektrolytstoornissen, laag bloedsuikergehalte, leveraandoeningen, bijwerkingen van medicatie of interacties, en hoofdtrauma. Delirium komt soms ook voor bij ziekenhuispatiënten, die gedesoriënteerd kunnen raken door slaapgebrek (dankzij hard lawaai, felle lichten en gedwongen ontwaken), de effecten van medicatie (vooral kalmerende middelen), stress en de tol van de ziekte zelf.
Tekenen van een delirium zijn moeite met concentratie of het beantwoorden van vragen, hallucinaties en een onvermogen om wakker te blijven. De persoon kan ook geagiteerd raken en weigeren aanwijzingen van anderen, zoals verpleegkundigen, op te volgen. Iemand die deze symptomen vertoont, moet zo snel mogelijk naar een medische kliniek of spoedeisende hulp worden gebracht. U kunt verwachten dat de arts u gedetailleerde vragen stelt over het begin van het delier, eventuele andere symptomen of tekenen die ermee in verband worden gebracht, en welke medicijnen of stoffen de persoon recentelijk heeft gebruikt. De arts kan ook bloedonderzoek, een röntgenfoto van de borst, beeldvorming van het hoofd, of een elektrocardiogram bestellen.
De belangrijkste behandeling voor delirium is het behandelen van de onderliggende medische oorzaak of oorzaken, zodra deze zijn geïdentificeerd. De behandelend arts kan ook antipsychotische medicatie voorschrijven om agitatie en hallucinaties onder controle te houden totdat het onderliggende probleem is opgelost. Zodra dit is gebeurd, zou de patiënt moeten terugkeren naar de toestand van voor het delier – tenzij de veroorzakende gebeurtenis zelf resulteerde in hersenbeschadiging (hoofdtrauma, bijvoorbeeld), in welk geval de mentale symptomen mogelijk niet omkeerbaar zijn.
Zie ook Vechten tegen dementie: Yes We Can.