Joseph von Fraunhofer
(1787-1826)
Joseph von Fraunhofer was de jongste van de tien kinderen van een arme glasslijper en werd op 11-jarige leeftijd wees. Hij genoot niet de luxe van een formele opleiding, maar ging in de leer bij een spiegelmaker en lenzenslijper uit München. In 1801 gebeurde er een ongeluk dat Von Fraunhofer bijna het leven kostte, maar dat uiteindelijk in zijn voordeel uitpakte. Het gebouw waarin hij werkte stortte in en begroef hem gedurende enkele uren levend. Zijn dramatische redding trok de aandacht van de hofvorst, maar ook van Joseph Utzschneider, een politicus met belangstelling voor optica. De koninklijke beschermheer van Von Fraunhofer schonk hem een behoorlijke som geld, waarmee hij zich uit zijn leertijd kon kopen en een glassnij- en polijstmachine kon aanschaffen. Utzschneider gaf de jongen echter vriendschap en boeken, die zijn zelfstudie stimuleerden.
In dienst bij een werkplaats in München waar wetenschappelijke instrumenten werden gemaakt, die gedeeltelijk eigendom was van Utzschneider, bleef von Fraunhofer zijn vaardigheden in de optica verder ontwikkelen. In deze periode analyseerde hij het maken van lenzen, ontwikkelde nieuwe slijptechnieken en vond een polijstmachine uit, waardoor het maken van lenzen meer op een industrieel fabricageproces ging lijken. Von Fraunhofer verbeterde ook de samenstelling van het polijstmateriaal en het cement dat gebruikt werd om lenzen samen te stellen en introduceerde het gebruik van een ongewijzigde glasplaat als testapparaat om de vorm en concentriciteit van gepolijste lensoppervlakken te controleren.
Later, in Utzschneiders nieuwe glassmeltwerkplaats, ontdekte Von Fraunhofer dat de kwaliteit van het glas een belangrijke variabele was in het proces om perfecte optiek te verkrijgen. Onder de hoede van een Zwitserse glasblazer ontwikkelde hij nieuwe glassoorten die geschikt waren om grotere en betere optiek te maken. In 1809 werd von Fraunhofer partner van de firma en nam hij veel van de zakelijke verantwoordelijkheden op zich. Een tijd lang hield hij zich vooral bezig met het ontwerpen van achromatische objectieven voor telescopen, waarvoor de brekingsindices van de optische glazen nauwkeurig moesten worden bepaald. Enkele jaren later, in 1817, slaagde hij daar eindelijk in. Met slechts kleine aanpassingen wordt zijn ontwerp nog steeds gebruikt in microscopen en andere fijne optica.
In 1813 bereikte von Fraunhofer wat vaak als zijn grootste prestatie wordt beschouwd. Hij herontdekte onafhankelijk van William Hyde Wollaston de donkere lijnen in het zonnespectrum, die nu bekend staan als Fraunhofer-lijnen. Hij beschreef een groot aantal van de ongeveer 500 lijnen die hij kon zien met behulp van zelfontworpen instrumenten, en voorzag de meest opvallende van letters, een vorm van nomenclatuur die nog steeds in zwang is. Fraunhofer-lijnen zouden uiteindelijk worden gebruikt om de chemische samenstelling van de atmosfeer van de zon te onthullen.
Von Fraunhofer staat ook bekend om de bouw van het eerste diffractierooster, dat bestond uit 260 dicht bij elkaar liggende parallelle draden, in 1821. De rudimentaire tralies werden al snel verbeterd en bezaten tot 10.000 parallelle lijnen per inch, en werden bestuurd door een speciaal geconstrueerde verdeelmachine. Von Fraunhofer was goed thuis in de mathematische golftheorie van licht en gebruikte de roosters om de golflengten van specifieke kleuren en de donkere lijnen in het zonnespectrum te meten. Hij gebruikte ze ook om de wetten van diffractie te ontwikkelen.
De eens ongeschoolde leerling boekte veel vooruitgang in vergelijking met wat men zou verwachten van zijn nederige begin. Von Fraunhofer werd onderscheiden met het lidmaatschap van de Beierse Academie van Wetenschappen, kreeg een eredoctoraat van de Universiteit van Erlangen, en wordt beschouwd als grondlegger van de Duitse optische industrie. Hij doceerde aan de Universiteit van Beieren en werd in 1824 tot ridder geslagen. Von Fraunhofer had misschien nog wel grotere hoogten bereikt als hij langer had geleefd. De selfmade man kreeg echter tuberculose en stierf voortijdig in 1826.
TERUG NAAR PIONEERS IN OPTICS
Vragen of opmerkingen? Stuur ons een e-mail.
© 1995-2021 door Michael W. Davidson en The Florida State University. Alle rechten voorbehouden. Afbeeldingen, grafieken, software, scripts of applets mogen op geen enkele manier gereproduceerd of gebruikt worden zonder toestemming van de rechthebbenden. Gebruik van deze website betekent dat u akkoord gaat met alle wettelijke voorwaarden die door de eigenaren zijn opgesteld.
Deze website wordt onderhouden door ons
Graphics & Web Programming Team
in samenwerking met Optical Microscopy van het
National High Magnetic Field Laboratory.
Laatste wijziging vrijdag, 13 nov 2015 om 02:19 PM
Toegangsgetal sinds 30 oktober 2002: 48768
Bezoek de websites van onze partners in het onderwijs:
 |
 |
 |