De verkozen president Barack Obama zei dinsdag dat het tekort op weg lijkt om binnenkort de grens van 1 biljoen dollar te bereiken. In een toespraak met verslaggevers na een ontmoeting met economische topadviseurs zei Obama: “Potentieel hebben we de komende jaren tekorten van triljoen dollar, zelfs met het economisch herstel waar we aan werken.”
Associated Press, 6 jan.
Het tekort is eigenlijk op weg om dit jaar de 1,2 triljoen dollar te bereiken, maar wat is 200 miljard dollar onder vrienden?
Serieus, wat is het? Voor de gemiddelde persoon, betekent zo’n groot getal waarschijnlijk niet veel. Op een gegeven moment, lang voor de grens van honderd miljard dollar, worden grote getallen gewoon cijfers op een pagina, ver buiten de menselijke schaal en het intuïtieve begrip. En toch, nu de discussie over de economie en de indrukwekkende cijfers die ermee gepaard gaan het nieuws blijven domineren, is het misschien belangrijker dan ooit om te proberen het te begrijpen. Is een reddingsoperatie voor de financiële sector ter waarde van 700 miljard dollar veel? Is een economisch stimuleringspakket van 775 miljard dollar genoeg? (Zie de slechtste zakendeals van 2008.)
Ongelukkigerwijs zijn onze nietige menselijke hersens niet tegen deze taak opgewassen. Ga duizenden jaren terug in de tijd en denk aan de eenvoudigere tijden van het menselijk bestaan. “We hadden een paar vrienden; we moesten bang zijn voor een paar dieren. Een biljoen kwam niet vaak voor,” zegt John Allen Paulos, wiskundige aan de Temple University, wiens boek Innumeracy over dit onderwerp gaat. “Er is een gevoel dat wanneer getallen te groot of te klein zijn, de hersenen gewoon uitschakelen,” zegt Colin Camerer, een professor in gedragseconomie aan het California Institute of Technology. “Mensen denken er ofwel helemaal niet over na, of er is angst, een overdreven reactie.”
Het geniale van ons getallensysteem is dat we enorme hoeveelheden kunnen aanduiden in korte ruimtes. Een miljard duurt niet langer om te schrijven dan een miljoen doet, wijst Andrew Dilnot, een econoom aan de Universiteit van Oxford en auteur van The Numbers Game.
Maar die overeenkomst brengt ons in de war als het tijd is om ons voor te stellen hoe die cijfers zich vertalen naar de echte wereld, waar drie nullen meer het verschil maken. “Mijn favoriete manier om eraan te denken is in termen van seconden,” zegt David Schwartz, een kinderboekenschrijver die met How Much Is a Million? probeert de jonge geesten rond het concept te wikkelen. “Een miljoen seconden is ongeveer 11½ dag. Een miljard seconden is 32 jaar. En een triljoen seconden is 32.000 jaar. Ik heb een vrij goed idee wat ik over een miljoen seconden zal doen, geen idee wat ik over een miljard seconden zal doen, en een uitstekend idee wat ik over een triljoen seconden zal doen.”
Een veelgebruikte strategie om grote getallen te leren begrijpen is het bedenken van visuele voorstellingen. Toen Paulos een keer bij een honkbalwedstrijd in Philadelphia zat, begon hij de stoelen langs de eerste honklijn te tellen. Door het aantal stoelen in een rij te vermenigvuldigen met het aantal rijen, kwam Paulos uit op een deel van het stadion met ongeveer 10.000 stoelen – een beeld waaraan hij nu kan terugdenken wanneer iemand begint te praten over tienduizenden van een bepaald ding. Maar als de aantallen te groot worden, gaat die methode niet meer op. Een stapel van een biljoen $1 biljetten zou meer dan een kwart van de weg naar de maan reiken. Het vervangen van een onbegrijpelijke gedachte door een andere levert niet veel op. Wanneer je een tekort van een triljoen dollar probeert te begrijpen, kun je uitrekenen hoeveel geld dat is per persoon in de V.S. Een triljoen dollar gedeeld door 300 miljoen Amerikanen komt uit op $3.333. Dan zoek je een bruikbare vergelijking. Een handige, zij het misschien verontrustende vergelijking is die met de creditcardschuld van de gemiddelde inwoner van dit land. Dat bedrag is 3.245 dollar. “In The Numbers Game stellen Dilnot en zijn co-auteur, journalist Michael Blastland, voor om de overheidsuitgaven te delen door het aantal burgers en het aantal weken in een jaar. Een bailout van 700 miljard dollar vertaalt zich dan in 45 dollar per week voor elke Amerikaanse man, vrouw en kind. Als we nog een stap verder gaan, komt dat neer op $6 per dag. Bent u bereid $6 per dag te betalen voor een functionerend financieel systeem?
Wees voorzichtig als je eenmaal begint te delen en nog eens te delen. Het is vaak gemakkelijk om met grote noemers te komen die zinvol zijn, maar uiteindelijk reduceert te veel delen getallen tot een ander soort nutteloosheid. Zes dollar per dag is ook 25 cent per uur, of minder dan een halve cent per minuut. Zou u bereid zijn minder dan een halve penny per minuut te betalen?
In een maatschappij waarin mensen niet stoppen om een penny van de grond op te rapen, zou de betere vraag kunnen zijn: Is er iets waar je geen halve penny voor over hebt?
Dat is iets om over na te denken.
Bekijk de foto’s van de beurskrach van 1929.
Bekijk de foto’s van de recessie van 1958.