De belangrijkste oppositiepartij in Zuid-Afrika, de Democratische Alliantie, moet zich opnieuw richten op de zwarte meerderheid van het land als zij een geloofwaardige uitdaging wil vormen voor het regerende African National Congress, aldus de eerste zwarte vrouw die zich kandidaat stelt voor het leiderschap van de partij.
Mbali Ntuli, 32, zou slechts de tweede zwarte leider zijn in de 20-jarige geschiedenis van de onrustige liberale partij als ze deze maand wordt gekozen in een stemming door partijfunctionarissen en sommige leden.
Ze vertelde de Financial Times dat ze “absoluut gefocust” was op het stimuleren van de zwarte stem van de DA en het beëindigen van de onenigheid die het ANC van president Cyril Ramaphosa zonder sterke oppositie heeft gelaten te midden van de economische onrust in Afrika’s meest geïndustrialiseerde natie.
Tenzij de partij een bredere kerk werd, zou het falen om zijn fortuinen te doen herleven. “De DA gaat steeds weer hetzelfde doen, omdat we dezelfde leiders produceren, gelovend dat Zuid-Afrikanen anders naar ons gaan kijken,” zei ze.
De leiderschapswedstrijd heeft een debat ontketend over ras in een partij die voornamelijk wordt gesteund door blanke kiezers en andere etnische minderheden, maar die een echte bedreiging werd voor het ANC toen het zwarte stemmen begon aan te trekken in het decennium van wanbestuur onder de vorige president Jacob Zuma.
Het behaalde meer dan een kwart van de stemmen in de lokale verkiezingen van 2016 – zijn grootste electorale succes in twee decennia – terwijl coalitieakkoorden het voor het eerst de controle gaven over grote steden buiten zijn West-Kaapse kern.
Ik kan niet zien hoe we winnen als we naar buiten moeten gaan en iemand moeten vertellen wiens kind is overleden of die zeven uur in de rij staat bij een kliniek . … dat ze in die situatie zitten omdat ze niet hard hebben gewerkt. Ze geloven dat ze in die situatie zitten omdat ze zwart zijn
Maar bij de algemene verkiezingen van vorig jaar, die werden gehouden nadat de heer Ramaphosa de heer Zuma had afgezet, daalde het aantal stemmen van de partij tot een vijfde, waaronder slechts vier procent van de zwarte kiezers, omdat de heer Ramaphosa de steun van het ANC stabiliseerde. De wrok over het resultaat leidde tot het vertrek van Mmusi Maimane, de eerste zwarte leider van de partij. De DA verloor ook de controle over steden als Johannesburg en Pretoria omdat andere partijen hun steun introkken.
Maar nu de heer Ramaphosa zijn belofte niet nakomt om de corruptie op te ruimen en een economie te doen herleven die nog meer te lijden heeft onder de coronavirus pandemie, voelt mevrouw Ntuli een kans om opnieuw op te bouwen. Met 57,5 procent was het ANC-stemaandeel vorig jaar het laagst ooit, wat aangeeft dat zwarte kiezers hun heil elders zoeken.
“Het ANC is niet in staat om vol te houden wat het nu heeft,” zei mevrouw Ntuli. “Wanneer je dat soort veranderingen hebt, is er een kans op iets beters.”
Mv Ntuli wordt gezien als een grote kanshebber om het leiderschap te winnen. Zij neemt het op tegen John Steenhuisen, die na het aftreden van de heer Maimane interim-partijleider is geworden en wordt gesteund door hooggeplaatste partijfiguren.
De leiderschapsstrijd van de DA ging over “herstel versus avontuur”, zei Ralph Mathekga, een onafhankelijk politiek analist.
De heer Steenhuisen had een voorkeur voor de “oude garde” die geneigd was om de traditionele blanke stem van de partij te versterken, terwijl mevrouw Ntuli een breder scala van kiezers aansprak, zei hij. Maar het ontbrak haar aan interne partijsteun.
Onder de heer Steenhuisen heeft de partij haar steun voor raciaal herstelbeleid, gericht op het bereiken van meer zwart eigendom van de economie, laten vallen. Volgens de partij kwam dit beleid ten goede aan een kleine ANC-elite en in plaats daarvan geloofde de partij in “verwerping van ras als een manier om mensen te categoriseren en te behandelen, met name in wetgeving”.
Maar mevrouw Ntuli zei dat de DA het risico liep “onszelf in een hoek te plaatsen” door het raciale karakter van de ongelijkheid in Zuid-Afrika te lijken te minimaliseren.
“Ik zie niet in hoe we strategisch kunnen winnen als we naar buiten moeten gaan en iemand moeten vertellen wiens kind is gestorven in een puttoilet, of die zeven uur in de rij staat bij een kliniek, of die geen toegang heeft tot financiering voor , dat ze in die situatie zitten omdat ze niet hard hebben gewerkt, of het leven was hard,” zei ze. “Ze geloven dat ze in die situatie zitten omdat ze zwart zijn.”
Haar levensverhaal, geworteld in het ANC-hartland van KwaZulu-Natal in het zuidoosten van het land en de strijd van zwarte mensen om deel te nemen aan de economie, betekende dat ze de “doorleefde realiteit” van zwarte kiezers kon verwoorden, zei mevrouw Ntuli. Ze begreep de druk van “een zwarte vrouw te zijn in een Zuid Afrika dat aan het veranderen is, dat patriarchaal is . … iemand te zijn die tantes en ooms heeft die niet naar school konden, die op mij rekenen voor geld”.
De vader van mevrouw Ntuli bouwde een taxi-imperium op toen de overheersing van de blanke minderheid in de jaren ’90 afbrokkelde. Maar hij stierf aan malaria nadat hij naar Mozambique was gevlucht toen de sector werd getroffen door gewelddadige territoriumoorlogen in de turbulente eerste jaren van de democratie. Als kind was mevrouw Ntuli betrokken bij moordaanslagen op haar moeder in conflicten over het bedrijf van haar vader.
De leiderschapskandidate zei dat ze zich bij de DA had aangesloten omdat die haar familie vriendelijkheid had betoond en ernaar streefde Zuid-Afrikanen te verenigen. Die partij zou ze opnieuw kunnen zijn, zei ze.
De kandidatuur van mevrouw Ntuli heeft de aanhoudende malaise in de DA benadrukt. Ze heeft beweerd dat een cultuur van angst senior leiders in staat stelt om interne disciplinaire hoorzittingen te gebruiken om afwijkende meningen het zwijgen op te leggen – iets wat rivalen hebben ontkend.
Ms Ntuli zei dat ze probeerde te breken “een gevoel van eigendom over wie kan praten over de DA”.
“En we weten waar die route eindigt,” zei ze. “We hebben het ANC gezien, we hebben in principe elke andere bevrijdingsbeweging in Afrika gezien.”
Dit artikel is gewijzigd na publicatie om het feit weer te geven dat het ANC’s aandeel in de stemmen vorig jaar 57,5 procent was.
Brief naar aanleiding van dit artikel:
De prioriteit van de Zuid-Afrikanen is banen, niet zwarte empowerment / Van Anthea Jeffery, hoofd beleidsonderzoek, Zuid-Afrikaans Instituut voor rassenrelaties, Johannesburg, Zuid-Afrika