Geldproblemen, een zware werkbelasting, zorg – dergelijke steeds vaker voorkomende vormen van druk hebben ertoe bijgedragen dat stress een onderdeel is geworden van het moderne Amerikaanse leven. Volgens het onderzoek Stress in America van de APA zegt 42 procent van de volwassenen in de Verenigde Staten dat hun stressniveau de afgelopen vijf jaar is toegenomen. Zelfs tieners rapporteerden stress die het niveau van volwassenen evenaart.
Recent onderzoek suggereert dat chronische stressschade begint voordat we zelfs maar zijn verwekt en in onze eigen cellen snijdt. Een aantal studies heeft stress in verband gebracht met kortere telomeren, een chromosoomonderdeel dat in verband wordt gebracht met celveroudering en risico op hartaandoeningen, diabetes en kanker.
Hoe spelen persoonlijkheid en omgeving een rol in dit fenomeen? Elissa Epel, PhD, onderzoekt die vraag al meer dan een decennium aan de Universiteit van Californië, San Francisco, waar ze het Center for Aging, Metabolism and Emotion leidt. Ze werkt vaak samen met Elizabeth Blackburn, PhD, die in 2009 een Nobelprijs won voor haar onderzoek naar telomeren.
Epel sprak met de Monitor over haar zoektocht om stress te begrijpen en wat zou kunnen helpen om de effecten ervan te verminderen.
Wat zijn telomeren en hoe zijn ze gerelateerd aan veroudering en ziekte?
Telomeren zijn een beschermend omhulsel aan het einde van een streng DNA. Telkens als een cel zich deelt, verliest hij een stukje van zijn telomeren. Een enzym genaamd telomerase kan het aanvullen, maar chronische stress en blootstelling aan cortisol verminderen je voorraad. Als de telomeer te ver is afgenomen, sterft de cel vaak of wordt pro-inflammatoir. Dit zet het verouderingsproces in gang, samen met de bijbehorende gezondheidsrisico’s.
Hoe rangschikt stress zich in termen van factoren die telomeerlengte beïnvloeden?
De twee grootste factoren zijn chronologische veroudering en genetica, maar stress staat nu op de kaart als een van de meest consistente voorspellers van kortere telomeerlengte. Het soort stress bepaalt hoe groot het effect is. Het lijkt erop dat blootstelling aan meerdere tegenslagen in het vroege leven, zoals verwaarlozing van kinderen, de grootste effecten hebben, omdat ze doorwerken tot laat in de volwassenheid, of ze zetten hardnekkige mechanismen in werking die korte telomeren in stand houden gedurende het hele leven, zoals overdreven stress reactiviteit en slecht gezondheidsgedrag. Stressoren zoals zorgverlening op latere leeftijd hebben ook een effect. We zien deze relatie tussen stress en celveroudering dus over de hele levensloop, en het is fundamenteel voor hoe we in elkaar zitten. Onze hersenen zijn voortdurend op zoek naar bedreigingen voor ons overleven. Wanneer we ons lichaam blootstellen aan jaren van chronische stress, zien we effecten die de normale veroudering overschaduwen, waardoor onze telomeren eruit zien alsof ze van een aanzienlijk ouder persoon zijn. Als we kijken naar groepen mensen met psychiatrische stoornissen die gerelateerd zijn aan ontregelde emotionele reacties, vooral depressie, en we vergelijken ze met controles die deze stoornissen nooit hebben ervaren, hebben ze consequent kortere telomeren.
Hoe vroeg in het leven beginnen de negatieve effecten van stress?
Als je er letterlijk over wilt zijn, begint het al voor de conceptie. De intra-uteriene omgeving van een baby wordt bepaald door de reeds bestaande lichamelijke gezondheid van de moeder. Er zijn ook verschillende studies geweest naar de gezondheid van de moeder en telomeren in het nageslacht. Tot nu toe hebben we in een kleine studie gevonden dat hoe hoger de prenatale angst van de moeder is, hoe korter de telomeerlengte van de baby is, zoals te zien is in het werk van Sonja Entringer, PhD, Pathik Wadhwa, PhD, en anderen. Dit scenario maakt de weg vrij voor een versneld verouderingstraject. Het kan zelfs een van de meest kritieke perioden in de tijd zijn voor het beïnvloeden van cellulaire veroudering. Transgenerationele overdracht van risico’s moet in aanmerking worden genomen om de volksgezondheid te begrijpen en te verbeteren.
Een ander consistent patroon dat zowel in klinische als in epidemiologische steekproeven naar voren komt, is dat tegenspoed in het vroege leven wordt geassocieerd met kortere telomeren. Deze relatie werd voor het eerst waargenomen bij volwassenen, toen vroege tegenslagen retrospectief werden beoordeeld, maar is nu ook prospectief waargenomen bij jonge kinderen. Mishandeling, mishandeling, ernstige verwaarlozing en blootstelling aan geweld lijken allemaal een streep door de telomeren te halen.
Het goede nieuws is dat er buffers zijn voor vroege tegenspoed, zoals warm en interactief ouderschap van hoge kwaliteit, of mogelijk het geluk van het hebben van een meer stressbestendig genotype, volgens een kleine studie van Colter Mitchell, PhD, en collega’s.
Een van uw recente studies heeft de intrigerende bevinding dat stress kan veranderen hoe we vetrijke, suikerrijke voedingsmiddelen metaboliseren. Wat zit daar achter?
Ah, ja. Er is een enigszins betrokken verhaal hier. Chronische stress veroorzaakt een ravage in neuraal gedreven dwangmatige eetpatronen. Het kan neuroplastische veranderingen veroorzaken die onze waarneming van en reactie op de wereld veranderen op een manier die goed is voor overleving op de korte termijn, maar niet voor mechanismen die een lang leven beschoren zijn. Stress tast onze uitvoerende functie aan, waardoor ons vermogen om impulsen te weerstaan wordt getemperd. Chronische stress kan de beloningsgevoeligheid van onze hersenen verhogen. Dus als we al vatbaar zijn voor verslaving, zal dat ons nog meer doen verlangen naar smakelijk voedsel of drugs. Het drijft ons om comfort voedsel te kiezen, onbewust of met een sterke intentie. Wat gebeurt er nu in het lichaam? We weten dat mensen met veel stress een grotere hoeveelheid buikvet ontwikkelen. Muismodellen hebben die route aangetoond. De combinatie van hoge stress en junk food werkt hier synergetisch. Stress leidt tot neuropeptide Y (NPY), een chemische stof die de intra-abdominale vetcellen aanzet om te rijpen en zich te vullen met meer vet. Assistent-professor Kirstin Aschbacher, PhD, en ik onderzochten dit bij mensen en vonden het verdachte patroon. De verzorgers met veel stress die meer troostvoedsel aten, hadden een hoger NPY en buikvet. Maar dit werd niet waargenomen bij de verzorgers met het gezondere dieet, noch bij de lage-stress controles met het junk food dieet. In onze volgende studie zetten we hoge- versus lage-stress mensen op een hoog-suiker dieet, korte termijn natuurlijk, om deze effecten meer experimenteel te testen.
Na de knaagdierstudie die naar NPY keek, was er een vlaag van opwinding: “Kunnen we NPY en de stress-vet relatie blokkeren?” Ik denk dat dit onwaarschijnlijk is. Er zijn meerdere stressroutes, dus we moeten stress blokkeren bij de bron, namelijk hoe we gebeurtenissen waarnemen. Anders leg je een pleister op de robuuste positieve terugkoppelingslus tussen stressbiologie en vetcellen. Dat is een belangrijk overlevingsmechanisme, en ik betwijfel of het kan worden geblokkeerd door slechts één chemisch pad.
Wat werk je nog meer aan?
Onze groep, met inbegrip van mijn co-principal investigators Nancy Adler, PhD, en Barbara Laraia, PhD, heeft de studie opgepakt die ons het meest opwindt: een interventie die zwangere vrouwen met overgewicht en een laag inkomen helpt hun gezondheid te veranderen, voor henzelf en hun baby’s. We willen gebruik maken van de zwangerschap als een belangrijk “leermoment” wanneer de motivatie hoog is en wanneer de geestelijke en lichamelijke gezondheid van de volgende generatie wordt gevormd. Maar dit is ook de meest uitdagende interventie gebleken die we hebben uitgevoerd.
We hebben een mindful stressreductie/mindful eating-les ontwikkeld om stress en overgewichtstoename tijdens de zwangerschap te verminderen. Ondanks de hoge motivatie van deze vrouwen, zijn er structurele factoren die hen verhinderen hun doelen te bereiken. Er zijn te veel onvoorspelbare stressvolle en zelfs traumatische gebeurtenissen ingebed in hun omgeving en sociale omgeving die doorgaan als ze zwanger zijn. Ze zijn getuige van of ervaren geweld. Een van onze deelneemsters werd zelfs in een ledemaat geschoten toen ze zwanger was. De zich ontwikkelende baby’s worden aan dit alles blootgesteld.
Een cursus alleen kan ook geen verandering brengen in kritieke aspecten van hun voedselomgeving, waaronder voedselonzekerheid – de stressvolle toestand van niet genoeg geld hebben om jezelf en je gezin te voeden. Onze klas kan hen helpen hun niveaus van depressie en stress te verminderen, wat zinvolle biochemische gevolgen heeft, maar hen helpen overmatige gewichtstoename te voorkomen, kan meer van een systemische dorpsinspanning vergen en moet eerder beginnen dan halverwege de zwangerschap om de gezondheid van de volgende generatie te beïnvloeden.
Ik ben ook erg gericht op het verbeteren van stressreductie-interventies door adaptieve emotieregulatie – deels door op mindfulness gebaseerde technieken. Ik heb studies in residentiële retraitecentra, evenals een studie die probeert om ouders mindfulness-vaardigheden te leren. Hoewel algemene mindfulnesstraining nuttig is en voor sommigen transformerend kan zijn, zijn er veel manieren om het te gebruiken om behandelingen op maat te maken, om technologie te gebruiken om bewustzijn te brengen in iemands drukke dag.
We testen ook de effecten van aerobe oefening op telomerase bij sedentaire jonge volwassenen – het werk van assistent-professor Eli Puterman, PhD, van UCSF. Lichaamsbeweging is waarschijnlijk het grootste tegengif voor biologische stress ontregeling – overmatige cortisol, insuline, ontsteking en oxidatieve stress die samen een “stress soep” vormen. Eli heeft transversaal aangetoond dat lichaamsbeweging de stress-telomeer relatie matigt, en hij publiceerde onlangs de eerste demonstratie van wat longitudinale lifestyle stress buffering lijkt te zijn. Als je een heel stressvol jaar hebt, ja, dan kunnen je telomeren een klap krijgen, maar niet als je het dagelijkse werk doet om je gezondheid in stand te houden – sporten, fruit en groenten eten, en genoeg slapen. Als je die gewoonten hebt, lijkt je telomeerafname op iemand die door het jaar heen glijdt zonder grote stressvolle gebeurtenissen.
Welke risicofactoren voor chronische stress worden volgens u het meest ondergewaardeerd?
Onze sociale omgeving. Hoe rijk is uw sociale weefsel? Hoe verbonden bent u met de mensen in uw sociale kring, te beginnen met uw familie? Een sterk sociaal netwerk is waarschijnlijk de grootste buffer tegen toxische stress, naast lichaamsbeweging. Toch ontbreekt het ons vaak aan goede sociale connecties op lange termijn. Er is vaak sprake van eenzaamheid onder risicogroepen zoals ouderen, die meer geïsoleerd zijn. Veel mensen met een laag inkomen werken lange en onflexibele uren. Een deel van het probleem is dat er beperkte minuten in de dag zijn, en als je overwerkt, zorg je te weinig voor je sociale netwerk en voor jezelf.
Je begint een non-profit binnen UCSF die tests uitdeelt die telomeerlengte meten. Zal het niet stressvoller zijn om erachter te komen dat je korte telomeren hebt, dan om het helemaal niet te weten?
We hebben de waarde gezien van telomeerlengte als een voorspeller voor leeftijdsgerelateerde ziekten. Veel bevindingen wijzen erop dat het mogelijk kan zijn om daarop voort te bouwen om ziekten te monitoren en zelfs te voorkomen in plaats van te wachten tot we nieuws krijgen over een diagnose die we niet kunnen veranderen. We leren dat veel mensen zichzelf willen kwantificeren en hun gedrag willen volgen. Misschien kan het nuttig zijn om te weten hoe lang je telomeren zijn en hoe ze elk jaar veranderen. Misschien is het erger om het te weten. We weten het gewoon nog niet.
We zijn van plan om een groot groepsexperiment te organiseren waarbij mensen tegen lage kosten hun telomeren in de loop van de tijd meten, en gegevens verstrekken over de gedragingen, medicatie, gebeurtenissen enzovoort die mogelijk van invloed zijn op de snelheid van verandering in de loop van de tijd. Door op deze manier crowdsourcing-gegevens te verzamelen, kunnen we meer te weten komen over de dynamiek van verandering in het echte leven. Zal deze kennis empowerend en motiverend zijn, en zullen de inspanningen van mensen om telomeren te verlengen zelfs helpen? Tot nu toe suggereerde een van onze kleine gecontroleerde studies dat het niet te stresserend is om te horen dat je aan de korte kant bent. Mensen willen hun telomeer lengte weten, met een verantwoorde interpretatie van hun risico’s. Dus we zijn geïnteresseerd in een grondiger antwoord op die vraag: Hoe nuttig is deze maatregel voor individuen?
Je bent een moeder met een veeleisende baan die diverse projecten op meerdere gebieden beheert. Hoe beïnvloedt dat uw eigen stressniveaus, en hoe gaat u daarmee om?
Stress op het werk is veel meer van de positieve “uitdaging” stress dan “bedreiging” stress. Het is bevredigend om mentor te zijn, mensen te helpen hun onderzoeksidentiteit te vinden, samen te werken met fantastische medewerkers en deel uit te maken van het ontdekkingsproces over een breed scala aan onderwerpen. Maar het is onvermijdelijk dat er te veel te doen is met te weinig tijd. Geen enkele onderzoeker die ik ken ontsnapt daaraan. Als je in dit vak blijft, kun je leren daarmee om te gaan, een beetje met strategie en een beetje met mentaliteit, zodat het je niet opeet.
De echte stress komt voor mij van het opvoeden van een kind met speciale problemen. Hierdoor heb ik een goed gevoel voor de innerlijke ervaring van de jonge en oudere verzorgers die ik bestudeer. Compassie voor hun situaties voedt mijn drive om interventies voor zorggevende stress te verbeteren, zoals door het ontwikkelen van op maat gemaakte mindfulness lessen.
Eén ding om te onthouden over chronische stress is dat het alleen onze gedachten zijn die het zo doen lijken. Mindful bekeken is geen enkele situatie echt chronisch – er zijn altijd rustige momenten om op te merken en aanwezig te zijn. Momenten die met gemak kunnen worden beleefd.
Stacy Lu is journaliste in Falls Church, Va.