Het doel van een onderneming is niet om geld te verdienen, het is om iets te bereiken, om een groter doel te bevorderen, om bij te dragen aan de samenleving, zegt Simon Sinek
Hier leest u hoe dat punt werd gemaakt door een pionier van doelgericht ondernemen in zijn ‘Marshallplan’ voor Oekraïne in 2006. Ik deelde het verhaal met Long Term Capitalism in 2013 na zijn overlijden in 2011.
‘Ondernemen is elke organisatorische activiteit gericht op een specifieke output of uitkomst. Zodra de output of het resultaat – de primaire doelstelling – duidelijk is, is een organisatie die werkt om de doelstelling te vervullen per definitie een onderneming. Het bedrijfsleven is het meest prominente voorbeeld van een onderneming. Een bedrijfsplan, of organisatieplan, geeft aan hoe een organisatie zal werken om een bepaald resultaat te bereiken: het leveren van producten of diensten op een manier die winst oplevert. Winst wordt op zijn beurt getalsmatig gemeten in termen van geldelijk gewin, de “bottom line.”
Dit is de functie van het klassieke kapitalisme, dat zich heeft bewezen als de krachtigste economische motor die ooit is bedacht.
Een inherente aanname van kapitalisme is dat winst alleen wordt gedefinieerd in termen van geldelijk gewin. Deze veronderstelling wordt in het grootste deel van de wereld vrijwel niet in twijfel getrokken. Het is echter geen geldige veronderstelling. Ondernemerschap, kapitalisme, moet worden gemeten in termen van geldelijke winst. Over die regel valt niet te twisten. Een onderneming moet geldelijke winst maken, anders houdt zij op te bestaan. Dat is een absolute vereiste. Maar daaruit volgt niet dat dit noodzakelijkerwijs het eindresultaat en het enige doel van de onderneming moet zijn. Hoe deze winst wordt gebruikt is een andere vraag. Algemeen wordt aangenomen dat de winst de eigenaars en investeerders van de onderneming zal verrijken, hetgeen hen op hun beurt stimuleert om om te beginnen financieel aan de onderneming deel te nemen.
Dat is echter niet het enige mogelijke resultaat voor het gebruik van winst. Winsten kunnen rechtstreeks worden aangewend om een brede waaier van sociale problemen te helpen oplossen: armoedebestrijding, verbetering van de kinderopvang, zaaien van wetenschappelijk onderzoek voor nationale economische vooruitgang, verbetering van de communicatie-infrastructuur en de toegankelijkheid, om maar enkele voorbeelden te noemen – de beoogde doelstellingen van dit specifieke projectplan. Dezelfde financiële discipline die vereist is voor elk conventioneel bedrijf met winstoogmerk kan worden toegepast op projecten die als hoofddoel hebben de sociaal-economische omstandigheden te verbeteren. Winstgevendheid levert geld op dat nodig is om zelfbedruipend te zijn voor het bereiken van sociale en economische doelstellingen zoals het ten goede komen van de armste, meest behoeftige mensen van een natie. In dat geval is de onderneming een sociale onderneming.”
Terugkerend naar 2007, zoals u wellicht hebt gelezen, was het voornaamste doel van deze specifieke onderneming het ten goede komen aan een bijzonder behoeftige groep kinderen en het “Marshallplan” voor Oekraïne luidde verder:
“In dit geval, voor het project dat nu wordt voorgesteld, is het precies volgens deze lijnen opgebouwd. De hierboven geschetste hervorming van de kinderopvang zal zichzelf terugbetalen in lagere kosten voor de staat. Er zal gedurende ongeveer vijf jaar in moeten worden geïnvesteerd om de kosten te dekken van twee parallel lopende programma’s: het bestaande, uiterst problematische staatsprogramma voor kinderopvang, en het nieuwe programma dat het moet vervangen om kinderen een fatsoenlijk leven te bieden. Het oude programma zal geleidelijk worden afgeschaft naarmate het nieuwe programma wordt ingevoerd. Na deze faseovergang zal de staat vanaf dat moment minder geld uitgeven voor kinderopvang. Kinderen zullen een beter leven hebben en meer kans hebben om gezonde, productieve activa voor de natie te worden in plaats van passiva met een verminderde menselijke ontwikkeling, een verminderde opleiding en de boodschap dat zij niet belangrijk zijn – de basis voor ernstige problemen. Er is geen enkele noodzaak om deze kinderen minder dan een goede kwaliteit van leven te geven wanneer zij opgroeien en volwassen worden. Het enige probleem is de reorganisatie van de bestaande middelen. “
Terug in 1996 begon hij met een andere vraag over het doel:
“Op het eerste gezicht lijkt het misschien overbodig om mensen te benadrukken als het centrale aandachtspunt van de economie. Is het doel van economie, net als van het bedrijfsleven, immers niet mensen? Staan mensen niet automatisch centraal in het bedrijfsleven en in economische activiteiten? Ja en nee.
“Mensen winnen en profiteren zeker, maar het probleem is: welke mensen? Meer dan een miljard kinderen, vrouwen en mannen op deze planeet lijden honger. Het is een travestie dat dit het geval is, een schande voor ons allen als een wereldwijde sociale groep. Een misschien nog grotere tragedie is dat het niet zo hoeft te zijn; de problemen van menselijk lijden op zo’n massale schaal zijn niet onoplosbaar. Als een paar bedrijven maar een beetje anders zouden worden geleid, zou veel van de ellende en het lijden zoals we dat nu kennen, kunnen worden uitgebannen. Dit is waar het concept van een ‘mensgericht’ economisch systeem om de hoek komt kijken.”
Net als Simon Sinek geloofde hij dat we de getallen moesten opofferen om de mensen te redden en hij verloor zijn leven door de verandering:
“Het veranderen van de output van het kapitalisme is de enige beschikbare methode om het probleem op te lossen van het kapitalisme waar getallen de mensen overtroeven – door toedoen van mensen die getraind zijn op winst die alleen wordt gerepresenteerd door getallen en valuta in plaats van menselijke wezens. Winst regeert, mensen zijn vervangbare handelswaar, voorgesteld door getallen. De oplossing, en de enige oplossing, is het veranderen van die output, het meten van winst in termen van echte mensen in plaats van getallen.”