Atlas Obscura op Slate is een blog over de verborgen wonderen van de wereld. Like ons op Facebook, Tumblr, of volg ons op Twitter @atlasobscura.
Op een plein in de zuidelijke buitenwijken van de hoofdstad van Turkmenistan, Ashgabat, staat een raketvormig monument dat de Boog van Neutraliteit wordt genoemd. Het torent 312 voet boven de grond uit, en wordt bekroond door een gouden man van 40 voet in pak, die met uitgestrekte armen staat en het land overziet terwijl achter hem een vlag wappert. Zijn lichaamstaal en gezichtsuitdrukking zeggen iets in de trant van: “Kom maar op. Ik heb dit.”
De gouden man is Saparmurat Niyazov, de grillige, megalomane dictator die Turkmenistan regeerde tot zijn plotselinge dood aan hartfalen in 2006. Deze Boog van Neutraliteit is een aangepaste versie van de boog die vroeger in het centrum van de stad stond. Het origineel had een standbeeld van Niyazov dat ronddraaide zodat het steeds naar de zon keek. In het gewijzigde monument staat de voormalige president nog steeds.
Opgegroeid in een Sovjet weeshuis nadat zijn familie stierf in een aardbeving toen hij acht was, sloot Saparmurat Niyazov zich aan bij de communistische partij in zijn vroege jaren ’20 en steeg snel door de politieke gelederen van Turkmenistan. Toen de Sovjet-Unie ineenstortte, werd Niyazov president en nam hij de taak op zich om de onafhankelijkheid en het nationale karakter van Turkmenistan te versterken.
Naast het verbieden van dingen die hem irriteerden en het ophangen van zijn portret in het hele land, vernoemde Niyazov graag dingen naar zichzelf en zijn overleden moeder. De stad Krasnovodsk en de maand januari werden beide “Turkmenbashi”, terwijl de maand april en het woord voor brood werden veranderd in de naam van zijn moeder, Gurbansoltan.
Dan was er de Walk of Health. Om lichaamsbeweging onder de burgers van Asjgabat aan te moedigen, installeerde Niyazov 28 mijl aan betonnen paden en trappen in het dorre, boomloze Kopet Dag gebergte. Alle overheidsambtenaren moesten één keer per jaar een stuk van 23 mijl van het pad lopen. Noyazov schroomde niet om zijn ongenoegen te uiten wanneer hun snelheid onder het door hem gewenste tempo dook. Hij gaf deze kastijdingen bij de finish, die hij per helikopter bereikte.
Het meest uitgebreide – maar vaak onbegrijpelijke – inzicht in Niyazovs geest kwam in de vorm van de Ruhnama (Het Boek van de Ziel), een spiritueel en filosofisch boekwerk dat hij in 2004 publiceerde. De wijdlopige, repetitieve Ruhnama combineert revisionistische Turkmeense geschiedenis, morele begeleiding, filosofische leringen, en Niyazov’s memoires – met af en toe uitstapjes naar Turkmenbashi’s poëzie.
Niyazov maakte de studie van de Ruhnama verplicht voor alle schoolkinderen, met uitsluiting van minder belangrijke vakken zoals natuurkunde of algebra. Ook volwassenen werden verplicht het te bestuderen – in rijexamens en sollicitatiegesprekken werd materiaal uit het boek verwerkt. Volgens Niyazov zou bekendheid met de Ruhnama het ultieme voordeel opleveren: hij verklaarde dat hij een deal met God had gesloten om ervoor te zorgen dat iedereen die het drie keer las, een toegangspas naar de hemel zou krijgen.
De dood van Niyazov in 2006 mag dan de gouden gloed van zijn persoonlijkheidscultus hebben gedimd, maar overblijfselen van hem leven voort in de vorm van vreemde wetten, veranderde nomenclatuur, en die opzichtige goud-en-marmeren monumenten. Intussen ontwikkelt Niyazovs opvolger – en voormalige tandarts – Gurbanguly Berdimuhamedow een bizarre persoonlijkheidscultus op zijn eigen wijze.
Berdimuhamedow’s fixatie is Akhal-Teke paarden, Turkmenistan’s nationale dier en embleem. Zijn boek, De vlucht van hemelse renpaarden, opent met de woorden: “Ik noem je geen paard, ik noem je broer, je bent me dierbaarder dan broer.” In 2011 verordonneerde Berdimuhamedow dat de natie jaarlijks een schoonheidswedstrijd voor paarden zou organiseren.
Bezoek Atlas Obscura voor meer over de erfenis van Niyazov in Turkmenistan, waaronder de Boog van Neutraliteit, de Giant Ruhnama, het Onafhankelijkheidsmonument, en de Walk of Health.
De Boog van Neutraliteit zoals hij er vandaag staat (links) en op zijn oorspronkelijke plaats (rechts).
Foto’s: Chris Price en Stefan Krasowski/Creative Commons
Het Onafhankelijkheidsmonument, ook wel bekend als. The Plunger.
Een monument voor de Ruhnama.