Naarmate onderzoekers meer te weten komen over de veranderingen in cellen die kanker veroorzaken, hebben zij geneesmiddelen ontwikkeld die zich op sommige van deze veranderingen richten. Deze gerichte geneesmiddelen zijn anders dan de standaard chemotherapie. Ze werken soms wanneer standaard chemotherapie dat niet doet, en ze hebben vaak andere bijwerkingen.
Gerichte medicijnen blijken vooral belangrijk te zijn bij nierkanker, waar chemotherapie niet erg effectief is gebleken.
Wanneer kunnen gerichte medicijnen worden gebruikt?
Behandeling van gevorderde nierkanker
Alle van de onderstaande gerichte medicijnen kunnen worden gebruikt om gevorderde nierkanker te behandelen. Ze kunnen de kanker vaak laten krimpen of de groei ervan enige tijd vertragen, maar het lijkt er niet op dat een van deze geneesmiddelen nierkanker daadwerkelijk kan genezen.
Gerichte geneesmiddelen worden meestal één voor één gebruikt. Als de ene niet werkt, kan een andere worden geprobeerd. Het is nog niet bekend of een van deze medicijnen duidelijk beter is dan de andere, of een combinatie van deze medicijnen meer helpt dan een voor een, of dat de ene volgorde beter is dan de andere. Er worden studies gedaan om deze vragen te helpen beantwoorden.
Adjuvante therapie na een operatie
Het gerichte geneesmiddel sunitinib (Sutent) kan ook na een operatie worden gebruikt bij mensen met een hoog risico dat de kanker terugkomt, om het risico dat de kanker terugkomt te helpen verlagen. Dit wordt adjuvante therapie genoemd.
Gerichte geneesmiddelen die worden gebruikt om gevorderde nierkanker te behandelen
De gerichte geneesmiddelen die worden gebruikt om gevorderde nierkanker te behandelen, werken door angiogenese (groei van de nieuwe bloedvaten die kanker voeden) of belangrijke eiwitten in kankercellen (tyrosinekinases genaamd) te blokkeren die hen helpen groeien en overleven. Sommige gerichte geneesmiddelen beïnvloeden beide.
Sunitinib (Sutent)
Sunitinib werkt door zowel angiogenese als groeistimulerende eiwitten in de kankercel zelf te blokkeren. Sunitinib doet dit door verschillende tyrosinekinases te blokkeren die belangrijk zijn voor celgroei en overleving. Dit geneesmiddel wordt dagelijks in de vorm van een pil ingenomen, meestal gedurende 4 weken aan en 2 weken uit. Sommige artsen raden aan om het twee weken in en een week uit te nemen om bijwerkingen te verminderen.
Sunitinib kan ook worden gebruikt bij mensen met een hoog risico dat de kanker na een operatie terugkeert, om het risico dat de kanker terugkomt te helpen verlagen. Dit staat bekend als adjuvante therapie.
De meest voorkomende bijwerkingen zijn misselijkheid, diarree, veranderingen in huid- of haarkleur, mondzweren, zwakte en lage aantallen witte en rode bloedcellen. Andere mogelijke effecten zijn vermoeidheid, hoge bloeddruk, congestief hartfalen, bloedingen, hand-voetsyndroom en lage schildklierhormoonspiegels.
Sorafenib (Nexavar)
Sorafenib blokkeert ook verschillende tyrosinekinases, vergelijkbaar met die welke door sunitinib worden geblokkeerd. Het valt zowel de groei van bloedvaten aan als andere doelen die kankercellen helpen groeien. Het wordt tweemaal per dag als pil ingenomen.
De meest voorkomende bijwerkingen van dit geneesmiddel zijn vermoeidheid, huiduitslag, diarree, verhoging van de bloeddruk, en roodheid, pijn, zwelling of blaren op de handpalmen of voetzolen (hand-voetsyndroom).
Pazopanib (Votrient)
Pazopanib is een ander geneesmiddel dat verschillende tyrosinekinases blokkeert die betrokken zijn bij de groei van kankercellen en de vorming van nieuwe bloedvaten in de tumor. Het wordt eenmaal daags als pil ingenomen.
Gemeenschappelijke bijwerkingen zijn hoge bloeddruk, misselijkheid, diarree, hoofdpijn, laag aantal bloedcellen en verandering van haarkleur. Het kan leiden tot abnormale uitslagen van laboratoriumtests van de leverfunctie, maar het leidt zelden tot ernstige leverschade die levensbedreigend kan zijn. Problemen met bloedingen, stolling en wondgenezing kunnen ook voorkomen. In zeldzame gevallen kan het ook een probleem met het hartritme of zelfs een hartstilstand veroorzaken. Als u dit geneesmiddel gebruikt, zal uw arts uw hart controleren met EKG’s, evenals uw bloedonderzoeken op lever- of andere problemen.
Cabozantinib (Cabometyx)
Cabozantinib is een ander geneesmiddel dat verschillende tyrosinekinases blokkeert, waaronder enkele die helpen bij de vorming van nieuwe bloedvaten.
- Het zou als eerste kunnen worden gebruikt voor de behandeling van mensen met gevorderde nierkanker met een gemiddeld of laag risico
- Het zou als eerste kunnen worden gebruikt met het immunotherapiemedicijn, nivolumab, bij mensen met gevorderde nierkanker
- Het zou kunnen worden gebruikt bij mensen met gevorderde nierkanker nadat iemand al een ander medicijn heeft geprobeerd dat angiogenese blokkeert of na immunotherapiebehandelingen.
Het wordt eenmaal daags in de vorm van een pil ingenomen en het is aangetoond dat het mensen in bepaalde gevallen helpt langer te leven.
Gemeenschappelijke bijwerkingen zijn diarree, vermoeidheid, misselijkheid en braken, slechte eetlust en gewichtsverlies, hoge bloeddruk, hand-voet syndroom, en constipatie. Minder vaak voorkomende maar ernstigere bijwerkingen zijn onder meer ernstige bloedingen, bloedstolsels, zeer hoge bloeddruk, ernstige diarree en de vorming van gaten in de darmen.
Lenvatinib (Lenvima)
Lenvatinib is een andere kinaseremmer die tumoren helpt te blokkeren bij de vorming van nieuwe bloedvaten, en ook enkele van de eiwitten in kankercellen aanpakt die hen normaal helpen groeien. Het wordt meestal gebruikt samen met everolimus (zie hieronder) nadat ten minste één andere behandeling is geprobeerd. Het is aangetoond dat deze combinatie sommige mensen helpt langer te leven. Lenvatinib wordt eenmaal daags ingenomen in de vorm van capsules.
Gemeenschappelijke bijwerkingen zijn diarree, vermoeidheid, gewrichts- of spierpijn, verlies van eetlust, misselijkheid en braken, zweren in de mond, gewichtsverlies, hoge bloeddruk, en zwelling in de armen of benen. Minder vaak voorkomende maar ernstigere bijwerkingen kunnen zijn: ernstige bloedingen, bloedstolsels, zeer hoge bloeddruk, ernstige diarree, gaten in de darmen en nier-, lever- of hartfalen.
Bevacizumab (Avastin)
Bevacizumab is een IV-geneesmiddel dat werkt door de groei van nieuwe bloedvaten te vertragen. Het kan sommige mensen met nierkanker helpen wanneer het samen met interferon-alfa wordt gebruikt.
Meer voorkomende bijwerkingen zijn hoge bloeddruk, vermoeidheid en hoofdpijn. Minder vaak voorkomende, maar mogelijk ernstige bijwerkingen zijn bloedingen, bloedstolsels, het ontstaan van gaten in de darmen, hartproblemen en trage wondgenezing.
Axitinib (Inlyta)
Axitinib remt ook verschillende tyrosinekinases die betrokken zijn bij de vorming van nieuwe bloedvaten. Het kan op zichzelf worden gebruikt nadat ten minste één andere behandeling is geprobeerd, of het kan worden gebruikt met bepaalde immunotherapiemedicijnen, zoals pembrolizumab of avelumab, als de eerste behandeling voor mensen met gevorderde nierkanker. Axitinib wordt tweemaal daags als pil ingenomen.
Gemeenschappelijke bijwerkingen zijn hoge bloeddruk, vermoeidheid, misselijkheid en braken, diarree, slechte eetlust en gewichtsverlies, stemveranderingen, hand-voetsyndroom, en constipatie. Hoge bloeddruk waarvoor behandeling nodig is, komt vrij vaak voor, maar bij een klein aantal patiënten kan de bloeddruk zo hoog worden dat deze levensbedreigend is. Het kan ook problemen veroorzaken met bloedingen, stolling en wondgenezing. Bij sommige patiënten kunnen de labuitslagen van de leverfunctie abnormaal worden. Axitinib kan er ook voor zorgen dat de schildklier onderactief wordt, dus uw arts zal uw bloedspiegels van schildklierhormoon in de gaten houden terwijl u dit geneesmiddel gebruikt.
Temsirolimus (Torisel)
Temsirolimus werkt door het blokkeren van een eiwit dat bekend staat als mTOR, dat normaal cellen helpt groeien en delen. Van dit geneesmiddel is aangetoond dat het helpt tegen gevorderde nierkankers die vanwege bepaalde factoren een slechtere prognose hebben, en het kan sommige mensen helpen langer te leven. Het wordt toegediend als een intraveneuze (IV) infusie, meestal eenmaal per week.
De meest voorkomende bijwerkingen van dit geneesmiddel zijn huiduitslag, zwakte, mondzweren, misselijkheid, verlies van eetlust, vochtophoping in het gezicht of de benen, en verhogingen van de bloedsuikerspiegel en het cholesterolgehalte. In zeldzame gevallen zijn ernstiger bijwerkingen gemeld.
Everolimus (Afinitor)
Everolimus blokkeert ook het mTOR-eiwit. Het wordt gebruikt voor de behandeling van gevorderde nierkankers nadat andere geneesmiddelen, zoals sorafenib of sunitinib, zijn geprobeerd. Het kan op zichzelf worden gebruikt of samen met lenvatinib (zie hierboven) nadat ten minste één andere behandeling is geprobeerd. Everolimus wordt eenmaal daags als pil ingenomen.
Gemeenschappelijke bijwerkingen van dit geneesmiddel zijn onder meer mondzweertjes, een verhoogd risico op infecties, misselijkheid, verlies van eetlust, diarree, huiduitslag, zich moe of zwak voelen, vochtophoping (meestal in de benen), en verhoging van de bloedsuikerspiegel en het cholesterolgehalte. Een minder vaak voorkomende maar ernstige bijwerking is longschade, die kortademigheid of andere problemen kan veroorzaken.