De drie schatten of drie juwelen (Chinees: 三寶; pinyin: sānbǎo; Wade-Giles: san-pao) zijn theoretische hoekstenen in de traditionele Chinese geneeskunde en praktijken zoals Neidan, Qigong, en T’ai chi. Ze staan ook bekend als Jing Qi Shen (Chinees: 精氣神; pinyin: jīng-qì-shén; Wade-Giles: ching ch’i shen; “essentie, qi, en geest”). Despeux vat samen.
Jing, qi, en shen zijn drie van de belangrijkste begrippen die zowel in het taoïsme als in de Chinese cultuur worden gedeeld. Ze worden vaak aangeduid als de Drie Schatten (sanbao 三寶), een uitdrukking die onmiddellijk hun belang en het nauwe verband tussen hen verraadt. De ideeën en praktijken die met elke term, en met de drie termen in hun geheel, worden geassocieerd, zijn complex en variëren aanzienlijk in verschillende contexten en historische perioden. (2008:562)
De Chinese naam sanbao verwees oorspronkelijk naar de Taoïstische “Drie Schatten” (uit Tao Te Ching 67, tr. Waley 1958:225, “medelijden”, “spaarzaamheid”, en “de weigering om ‘de voornaamste van alle dingen onder de hemel’ te zijn”) en is later ook gebruikt om te verwijzen naar de Boeddhistische Drie Juwelen (Boeddha, Dharma, en Sangha). (Dit gebruik is echter misleidend, aangezien de Drie Juwelen in het boeddhisme een totaal andere filosofie is. De Boeddha is de leraar, de Dharma is de leer, en de Sangha is de gemeenschap. De Drie Juwelen van het Boeddhisme zijn de uiterlijke steunpunten voor het bereiken van realisatie, terwijl de Drie Schatten van het Taoïsme innerlijke kwaliteiten of houdingen zijn die moeten worden gecultiveerd.)
In lang gevestigde Chinese tradities zijn de “Drie Schatten” de essentiële energieën die het menselijk leven in stand houden:
- Jing 精 “voedende essentie, essentie; verfijnd, geperfectioneerd; extract; geest, sperma, zaad”
- Qi 氣 “vitaliteit, energie, kracht; lucht, damp; adem; geest, kracht; houding”
- Shen 神 “geest; ziel, geest; god, godheid; bovennatuurlijk wezen”
Deze jing-qi-shen ordening wordt vaker gebruikt dan de varianten qi-jing-shen en shen-qi-jing.
In de Neidan “interne alchemie” praktijk (Despeux 2008:563), wordt het transmuteren van de Drie Schatten uitgedrukt in de zinnen lianjing huaqi 鍊精化氣 “verfijnen van essentie in adem”, lianqi huashen 鍊氣化神 “verfijnen van adem in geest”, en lianshen huanxu 鍊神還虛 “verfijnen van geest en terugkeren naar Leegte”. Zowel Neidan als Neo-Confucianisme (Despeux 2008:564-5) onderscheiden de drie tussen xiantian 先天 “voorafgaand aan de hemel” en houtian 後天 “volgend op de hemel”, verwijzend naar Yuanjing 元精 “Oorspronkelijke Essentie”, Yuanqi 元氣 “Oorspronkelijke Adem”, en yuanshen 元神 “Oorspronkelijke Geest”.
De (2e eeuw BCE) Huainanzi verwijst naar qi en shen met xing 形 “vorm; gedaante; lichaam”.
De lichamelijke vorm is de verblijfplaats van het leven; de qi vult dit leven terwijl shen het controleert. Als een van beide zijn juiste positie verliest, zullen zij allen tot schade komen. (1, tr. Englehart 2000:99)
De taoïstische tekst Gaoshang yuhuang xinyin jing (高上玉皇心印經, “Gedachten-zegel Geschrift van de Verheven Jade Vorst”, of Xinyin jing “Gedachten-zegel Geschrift”) is een waardevolle vroege bron over de Drie Schatten (tr. Olson 1993).
Dateert waarschijnlijk uit de Zuidelijke Song dynastie (1127-1279). Deze anonieme tekst geeft een eenvoudige en beknopte bespreking van interne alchemie (neidan 內丹). In het bijzonder legt het de nadruk op de zogenaamde Drie Schatten (sanbao 三寶), namelijk vitale essentie (jing 精), subtiele adem (qi 氣), en geest (shen 神). (Komjathy 2004:29)
Frederic H. Balfour’s (1880:380-381) korte essay over de Xinyin jing (“De afdruk van het hart”) bevat de vroegst bekende westerse verwijzing naar de Drie Schatten: “Er zijn drie graden van het Opperste Elixer – de Geest, de Adem, en de Essentiële Kracht”.
De (laat 16e eeuwse) Reis naar het Westen roman geeft een recenter voorbeeld wanneer een verlichte Taoïstische patriarch Sun Wukong “Aap” instrueert met een gedicht dat begint:
Denk goed aan deze geheime formule wonderlijk en waar: Spaar en verzorg de vitale krachten, dit en niets anders.Alle kracht huist in het sperma, de adem en de geest; bewaak deze met zorg, veilig, opdat er geen lek is.opdat er geen lek is!
Blijf in het lichaam! (tr. Yu 1977:88)