Acteer je een weg langs die bewakers… Team Amerika. Foto: Melinda Sue Gordon/AP
De al dan niet terechte dreiging van een staking van Hollywood-acteurs op 30 juni heeft mijn overtuiging dat filmacteren en filmacteurs enorm worden overschat, weer nieuw leven ingeblazen. Filmacteren is de minst geschoolde van alle uitvoerende kunsten en de kunst waarvoor de minste training nodig is. Zoals keer op keer bewezen is, kan iedereen die van de straat geplukt wordt, een geweldige prestatie op het scherm neerzetten. Kun je je voorstellen dat dit ook kan gebeuren met een balletdanser, een operazanger of een klassieke pianist? Zoals Spencer Tracy ooit opmerkte: “Het enige wat je moet doen is je tekst kennen en niet tegen het meubilair botsen.”
Dit was al duidelijk sinds Lev Kuleshovs experiment met montage in het begin van de jaren twintig. Kuleshov monteerde een korte film waarin shots van het gezicht van de gevierde acteur Ivan Mosjoukine werden afgewisseld met diverse andere shots (een bord soep, een mooi meisje, een oude vrouw in een kist). Toen de film aan een publiek werd vertoond, prezen zij het acteren van Mosjoukine omdat hij uitdrukkingen van honger, verlangen en verdriet vertoonde terwijl hij naar de drie verschillende dingen “keek”, waarbij zij geloofden dat de uitdrukking op zijn gezicht telkens anders was. In werkelijkheid waren de beelden van Mosjoukine’s uitdrukkingsloze gezicht identiek.
Het is een feit dat bijna iedereen een goede filmacteur kan zijn – oud, jong, zwak, intellectueel, dom, knap of lelijk. Zelfs dieren kunnen prachtige prestaties leveren: getuige Robert Bresson’s Balthazar. Onder Bressons andere niet-professionele “acteurs” waren de onvergetelijke Nadine Nortier in Mouchette, Claude Laydu in Diary of a Country Priest, en Martin La Salle in Pickpocket.
Voor Bresson geldt: “Hoe minder de acteurs van de film afweten, hoe meer ik ervan hou. Ik vraag ze alleen: ‘Je zit hier – kijk naar die deur.’ Dan repeteren we dat tien keer. Dan zeg ik: ‘Als we daar zijn, zeg je deze zin. Zeg het zo rustig mogelijk, zo mechanisch mogelijk. In de actie, zie je, gebeurt wat dit meisje of deze jongen in zich heeft, zonder dat zij het weten.”
Enkele van de grootste prestaties in de cinema zijn geleverd door mensen die nooit eerder of later hadden geacteerd: Falconetti in Carl Dreyer’s The Passion of Joan of Arc; Lamberto Maggiorani en Enzo Staiola in Vittorio De Sica’s Bicycle Thieves, en Carlo Battisti in De Sica’s Umberto D; en de 13-jarige Edmund Meschke in Roberto Rossellini’s Germany Year Zero. Kinderen komen over het algemeen over als briljante acteurs op het scherm, zoals te zien is in verschillende Iraanse films van de laatste paar jaar. Maar of het nu kinderen, volwassenen of dieren zijn, acteurs zijn slechts zo goed als hun regisseurs. Acteurs zijn voor de filmregisseur als klei is voor de beeldhouwer.
Denk aan acteurs die geassocieerd worden met één regisseur en nooit zo goed zijn zonder hem: bijvoorbeeld Kinuyo Tanaka en Kenji Mizoguchi, Chishu Ryu en Yasujiro Ozu, Anna Karina en Jean-Luc Godard, Toshiro Mifune en Akira Kurosawa, Jean-Pierre Leaud met zowel Godard als Francois Truffaut, Edith Scob en Georges Franju, Monica Vitti en Michelangelo Antonioni.
Filmsterren laat ik echter buiten deze discussie, omdat zij complexe beelden met meervoudige betekenissen uitstralen, die evenzeer te maken hebben met hun waarnemingen buiten het scherm als met hun personages op het scherm. Het zijn eerder iconische verschijningen dan performers, die op hun uiterlijk en gefabriceerde persoonlijkheden vertrouwen. Het publiek heeft vanaf het begin van het sterrensysteem, dat nog steeds bestaat, niet betaald om hen te zien acteren, maar om hen zich te zien gedragen zoals van hen wordt verwacht.
{topLeft}}
{{bottomLeft}}
{topRight}}
{{bottomRight}}
{{/goalExceededMarkerPercentage}}
{{/ticker}}
{{heading}}
{{#paragraphs}}
{{.}}
{{/paragrafen}{highlightedText}}
- Film
- Filmblog
- blogposts
- Deel op Facebook
- Delen op Twitter
- Delen via e-mail
- Delen op LinkedIn
- Delen op Pinterest
- Delen op WhatsApp
- Delen op Messenger