„ὦ Ζεῦ͵ πάτερ Ζεῦ͵ σὸν μὲν οὐρανοῦ κράτος͵ σὺ δ΄ ἔργ΄ ἐπ΄ ἀνθρώπων ὁρᾶις λεωργὰ καὶ θεμιστά͵ σοὶ δὲ θηρίων ὕβρις τε καὶ δίκη μέλει”
(O Zeusie, ojcze Zeusie, Twoje jest Królestwo Niebieskie, i Ty patrzysz na czyny ludzkie, przebiegłe i prawe, i Ty jesteś tym, który troszczy się o przestępstwa bestii i sprawiedliwość.)
Co przychodzi ci na myśl, kiedy słyszysz „Mitologia Grecka”?
Myślisz o tym dziwnym nauczycielu w szkole średniej, który potrafił przytoczyć całe fragmenty w starożytnej grece. I może pamiętasz te fascynujące historie o bogach zamieniających się w zwierzęta, tytanach władających ziemią i zwykłych śmiertelnikach przekraczających granice człowieczeństwa.
Albo myślisz o filmie Dwayne’a Johnsona „Herkules”. Brad Pitt w „Troi”. „Clash of Titans”. Być może grałeś w gry wideo takie jak „God of War” i „Age of Mythology”.
Cokolwiek by to nie było, oczywiste jest, że mitologia grecka przeniknęła do naszej kultury — i naszej świadomości.
Ale co sprawia, że te historie są tak istotne i wartościowe? Tak wszechobecne, że wciąż je czytamy i analizujemy w kółko?
Aby odpowiedzieć na te pytania, będę musiał opowiedzieć wam, jak ja, rodowity Grek, poznałem i zrozumiałem nasz „mythos”.
(Ikar. Patos pokonał Rozum)
„Wszyscy czytają te same historie. Rzeczą, która definiuje nas jako jednostki jest to, jak je interpretujemy. Tak właśnie powinieneś patrzeć na mitologię”.
To właśnie powiedział mi mój nauczyciel filologii starożytnej Grecji na zajęciach. Mimo że miałem wtedy 14 lat, byłem zafascynowany tą rewolucyjną ideą narracji i samolubnych bogów.
Patrz, dorastając jako ortodoksyjny chrześcijanin, uczysz się o religii poprzez ewangelie i boskie teksty nakazujące.
Jest dobro i zło. Istnieje wyraźna dwoistość, która wyskakuje z kartek i narzuca swój paradygmat na twój światopogląd.
Filozoficzna rama jest ograniczona, w tym sensie, że podstawową interpretacją zajął się ktoś inny i wszystko co musisz zrobić, to sprawić, by biblijne historie pasowały do ortodoksyjnego łuku.
Z drugiej strony, grecka mitologia była inna. W rzeczywistości różni się ona od większości religii — jeśli w ogóle można ją tak nazwać. Czytałem o bohaterach i bogach dokonujących zaszczytnych czynów. A potem czytałem o ich kłopotach, pychy i nieuchronnym upadku.
Przez cały czas czytałem o ludzkiej naturze. Każda postać miała w sobie cząstkę mnie samego.
Gapili się na mnie, ponieważ byli zbiorową nieświadomością moich (i twoich) przodków.
Ale zanim zagłębimy się w to bardziej, musimy się cofnąć, wrócić na początek.
Krótkie wprowadzenie do Mitologii Greckiej z filozoficznego punktu widzenia
Mitologia wywodzi się od „mythos+logos”. Logos to to, co racjonalne, indukcyjne, sztywna logika. A mythos to Eros. Miłość. Nasz patos. Zwierzęca strona.
Wydaje mi się, że spotkałeś się z tą koncepcją już wcześniej, w innych formach. Czy to Czarne i Białe. Yin i Yang. Dzień i Noc. Mężczyzna i Kobieta.
Zjednoczenie przeciwieństw to Natura. A natura jest prawdziwym Bogiem każdej prehistorycznej religii.
Każda religia, rytuał i mitologiczna opowieść jest formą mimetyki. My, jako ludzie, próbujemy naśladować naturę. My JESTEŚMY naturą. Piszemy historie uosabiające różne zjawiska. I mitologia grecka nie jest inna. To tutaj wszystko się zaczyna.
Chcę, abyś pomyślał o greckich bogach jako o medium, za pomocą którego tłumaczymy i komunikujemy nasze rozumienie wszechświata jako całości.
A każda historia jako o relacjach pomiędzy różnymi częściami wszechświata. Obejmuje to dynamikę interpersonalną, etykę, moralność, politykę, seks, przemoc, etc.
Na przykład w „Teogonii” jest powiedziane, że Nyx (Noc) urodziła Hypnosa (Sen), Oneroi (Sny), Morosa (Zagładę), Thanatosa (Śmierć), etc.
Czy widzisz wzór? Zamiast matematyki, używamy Logos + Mythos aby nadać sens nocy i naszym doświadczeniom związanym z nocą.
(Interesujący fakt: Hypnos i Thanatos są podobno braćmi bliźniakami. Całkiem fajne, co?)
Oczywiście, Mitologia Grecka nie jest jedyną „religią”, która używa imitacji i magii sympatycznej w swoich opowieściach i rytuałach.
Ale są pewne różnice…
Co czyni Mitologię Grecką wyjątkową?
Gdy byłem jeszcze w szkole, mieliśmy 10 godzin tygodniowo, gdzie studiowaliśmy dzieła Homera.
Pytania dotyczące moralności były przenoszone do „wyższej istoty”, która dawała odpowiedź w symbolicznej formie.
Historia i mit, ludzie i bogowie, idealizm i patos mieszały się ze sobą. Spędzaliśmy tygodnie nad jednym akapitem, próbując dociec, co myśleli bohaterowie lub bogowie i jak ich decyzje wpłynęły na historię.
Nie dokonywaliśmy moralnych osądów postaci. Widzieliśmy tylko rezultaty ich działań i to, co inni o nich myśleli. Wszystko było symboliką i to do nas należała interpretacja opowieści.
Zamiast „akcji w próżni”, linearnych mitów (Bóg X zrobił Y, więc narodziło się rolnictwo), mitologia grecka tworzy narracje, które ujawniają psychologiczne prawdy o ludzkiej naturze.
Nasze najgłębsze lęki i najskrytsze pragnienia.
Poznaliśmy naszą mitologię poprzez tragedie, chóry, sztukę i muzykę. Było oczywiste, że te historie były żywe i tętniące życiem w starożytnym świecie.
Is Greek Mythology relevant in 2019?
OK, ale dlaczego powinno cię to obchodzić?
Jaką różnicę robi to, czy wiesz, dlaczego Zeus zamienił się w białego byka?
Jak historia Prometeusza uczyni cię lepszą osobą?
Wierzę, że te starożytne historie mogą pomóc ci zrozumieć różne aspekty siebie. Grecy czerpali moc od bogów… ale nie w dosłownym tego słowa znaczeniu.
- Ciągneli mądrość od Zeusa
- Stali się odważni wiedząc co zrobił Ares
- Mogli docenić piękno świata patrząc na posąg Afrodyty
To są archetypy, które manifestują się w naszym życiu. Są ideałami, absolutami, które reprezentują surową siłę, talent, zabawę, przemoc, itd.
Reprezentują również możliwości, niebezpieczeństwo, lekcje o konsekwencjach, i co nie.
Weźmy na przykład mit o Prometeuszu.
Jestem zafascynowany jego historią odkąd przeczytałem o niej kilka lat temu. Wywołała ona wiele pytań o etykę i rzuciła światło na ewolucyjną prawdę o nas, ludziach.
Prometeusz był Tytanem. Jest kilka historii, z różnymi zakończeniami, ale na razie dwie rzeczy są ważne, aby pamiętać: Ukradł ogień Bogom i dał go ludziom.
Ogień to chaos. Destrukcja. Ale jest też tym, co sprawia, że możemy budować cywilizacje.
Ogień buduje. Ogień niszczy. Symbolizuje kreatywność, ale powoduje entropię.
Pamiętaj, że połączenie przeciwieństw to Natura. Istnieje ona wewnątrz każdego z nas. I była obecna w Prometeuszu.
Oszust, który próbował oszukać Zeusa, ale także obrońca ludzi.
Jego działania mogły spowodować:
„…zejście ludzkości z obcowania z bogami do obecnego kłopotliwego życia”
Albo,
„….wznoszenie się ludzkości od prymitywnych początków do obecnego poziomu cywilizacji.”
- Karl-Martin Dietz
Interpretacja jego działań jest skorelowana z tym, jak postrzegasz życie.
Albo oba stwierdzenia są równe i ujawniają, że za wszystko jest ofiara.
Prometeusz rzeczywiście zapłacił cenę. Zeus ukarał go, przykuwając łańcuchami i każąc orłowi odgryźć mu stale rosnącą wątrobę… dopóki Herakles go nie uwolnił, buntując się przeciwko ojcu…
(Widzisz, ile tu jest warstw? Kawałki sklejone razem. Mozaika, która stara się uchwycić prawdziwe znaczenie)
Pozostaje pytanie, dlaczego mitologia grecka jest dziś istotna? Co sprawia, że mitologia grecka jest tak popularna?
Poza tym, istnieje wiele historii we współczesnych religiach, które próbują nauczyć nas tych rzeczy… Być może tu leży odpowiedź.
Zamiast uczyć, te zestawy historii próbują sprawić, że się nauczysz. Pomagają ci w twoim życiu, ujawniając twoje autentyczne ja.
Cel tej serii
Mitologia grecka daje ci zestaw narzędzi, których możesz użyć do nawigacji w życiu. Nieważne, czy jesteś starożytnym Grekiem żyjącym w Atenach, czy Amerykaninem żyjącym w Nowym Jorku w 2010 roku.
Zamiast opowiadać nieświeże historie, chcemy wyjść poza nie i przywrócić je do życia w XXI wieku.
Postrzegaj ten post jako próbę ustanowienia filozoficznych ram, za pomocą których będziemy analizować konkretne mity w przyszłości.
Krótkie interludium: Podróż Bohatera
Jedną z rzeczy, na których skupimy się w przyszłości, jest ujawnienie różnych procesów, których używali starożytni Grecy, aby nadać sens światu.
W przypadku, gdy nie jesteś zaznajomiony, Podróż Bohatera jest specyficznym monomitem, szablonem, którym podąża wiele historii.
Co ciekawe, uważam, że jest to modernistyczne podejście do mitologii, które nie opowiada całej historii.
I co najważniejsze, kiedy próbujesz interpretować mity za jego pomocą, rozciągasz rzeczywistość do tego stopnia, że wykrzywiasz swoje postrzeganie tego, co jest prawdziwe, a co nie. Tracisz niuanse.
Mit o Herkulesie kończy się kiedy on kończy 12 „athlous” i kończy Podróż Bohatera, prawda?
Czy wiesz dlaczego musiał skończyć 12 Laborów? Zabił swoją żonę i dzieci w napadzie szału spowodowanym przez Herę.
Herakles umiera, ponieważ miał na sobie koszulę umoczoną w krwi Hydry. A kiedy umiera (podczas gdy Filoktety rozpala stos pogrzebowy), odchodzi tylko jego nieśmiertelna strona. Dzięki apoteozie Zeusa, wznosi się na Olimp.
Jeśli spojrzysz na to głębiej, szybko zdasz sobie sprawę, że zostaliśmy nakarmieni powierzchowną, dobrą historią. Czas, aby to urzeczywistnić.
Odkryjemy podstawowe tematy z tych historii i przeanalizujemy archetypy, sposób w jaki jesteśmy z nimi związani i co one znaczą dla każdej jednostki.
Najważniejsze, mam nadzieję, że te eseje pomogą ci lepiej zrozumieć siebie.
Przybornik mitologii greckiej
To są główne punkty tego postu, których będę używał w przyszłości:
- Mythos jest patosem, Logos jest racjonalny. Szukamy walki między tymi dwoma
- Dla Greków Bóg jest Naturą. I próbują naśladować Naturę poprzez swoje historie i rytuały
- Bogowie reprezentują psychologiczne archetypy
- Żadnej oceny moralnej. Tylko wynik i konsekwencje
- Jak mit odnosi się do MOJEGO życia
- Spójrz poza Podróż Bohatera
To jest nasz cheat sheet! Zachowaj go jako punkt odniesienia lub wróć tutaj i przeczytaj go za każdym razem, gdy czytasz grecki mit. Czy potrafisz dostrzec wzory?
Zrzeczenie się odpowiedzialności
Nie trzeba mówić, że uważam się za studenta. Pisanie tego postu (i każdego postu w przyszłości) jest dla mnie formą aktywnej nauki.
Nie uważam się za autorytet, ani nie wierzę, że mój punkt widzenia jest jedynym słusznym.
Jestem ciekawy i chętny, aby dowiedzieć się więcej o Mitologii Greckiej – i ogólnie o mitologii komparatywnej – w miarę postępów. I chcę użyć tego postu jako narzędzia, które pomoże mi „rozbić” mity do ich sedna.
Jeśli myślisz, że to jest „tam”, zapraszam do przeczytania moich innych postów, gdzie stosuję zasady, które tu napisałem.
-G
PS- Będę naprawdę wdzięczny za jakieś opinie! A jeśli masz jakieś pytania, nie krępuj się pytać!
.