SUDDEN HOORVERLIES

Timothy C. Hain, MD. – Pagina laatst gewijzigd: March 5, 2021

• Wat is plotseling gehoorverlies?
• Wat is de oorzaak van plotseling gehoorverlies?
• Hoe wordt plotseling gehoorverlies gediagnosticeerd?
• Hoe wordt plotseling gehoorverlies behandeld?
• Onderzoekstudies naar plotseling gehoorverlies

Wat is plotseling gehoorverlies?

Onverwacht gehoorverlies (SHL) wordt gedefinieerd als een vermindering van het gehoor van meer dan 30 dB over ten minste drie aangrenzende frequenties, die zich binnen 72 uur of minder voordoet. Het komt het vaakst voor in de leeftijdsgroep van 30 tot 60 jaar en treft mannen en vrouwen in gelijke mate. Hoewel het plotseling wordt genoemd, lijkt het onwaarschijnlijk dat het gehoorverlies abrupt is, maar eerder dat het zich in de loop van een paar uur ontwikkelt.

SHL kan verschillende mensen zeer verschillend treffen. SHL is meestal unilateraal (d.w.z. het treft slechts één oor); en gaat vaak gepaard met tinnitus, aural fullness, vertigo, of een combinatie daarvan. In feite heeft 90% van de gevallen van SHL tinnitus. De mate van gehoorverlies kan variëren van mild tot ernstig, en kan verschillende delen van het gehoorfrequentiebereik betreffen. SHL kan tijdelijk of permanent zijn. Ongeveer een derde van de mensen met SHL wordt ’s morgens wakker met een gehoorverlies. Een bespreking van plotseling bilateraal gehoorverlies vindt u hier.

SHL moet ook “sensorineuraal” zijn, wat betekent dat het niet wordt veroorzaakt door een mechanisch proces zoals oorsmeer (dat een “geleidend” verlies veroorzaakt). Onze ervaring is dat de meeste patiënten die klagen over “plotseling gehoorverlies” eigenlijk oorsmeerinslag hebben. Kijken in de gehoorgang is de gebruikelijke manier om deze mensen snel te identificeren. Soms zit het oorsmeer diep in de gehoorgang. Deze mensen worden niet “gediagnosticeerd” als SHL, hoewel ze wel plotseling gehoorverlies hebben.

Een andere gebruikelijke uitsluiting van SHL is bilateraal gehoorverlies. Het is zeer zeldzaam dat gehoorverlies in beide oren binnen 72 uur optreedt, dus over het algemeen laat de timing-definitie van SHL alleen deze situatie buiten beschouwing. Soms is het echter moeilijk om dat te weten — zoals iemand met een reeds bestaand unilateraal gehoorverlies, die het gehoor in het andere oor verliest. Kishimoto et al. (2014) rapporteerden over de klinische kenmerken van “snel progressief bilateraal sensorineuraal gehoorverlies”. Zij definieerden “snel” als gehoorverslechtering die in de loop van een jaar in beide oren voortschrijdt. Natuurlijk waren de meeste van de processen die zij opmerkten ofwel aandoeningen die het ruggenmergvocht aantastten (zoals meningitis of oppervlakkige siderose), het lichaam als geheel (een verscheidenheid aan auto-immuun binnenooraandoeningen), en bilaterale vormen van unilaterale ooraandoeningen. Vreemd genoeg sloten zij in deze studie de bilaterale ziekte van Meniere uit.

SHL lijkt te verschillen in kenmerken afhankelijk van de vraag of het voornamelijk een lage-toon gehoorverlies is (zoals optreedt bij de vroege ziekte van Meniere), of andere patronen heeft (Yoshida et al, 2017). Dit suggereert dat er twee verschillende groepen kunnen zijn en misschien ook twee verschillende behandelingsbenaderingen zouden moeten zijn.

Suddend gehoorverlies gaat gepaard met vertigo bij 20 tot 60% van de patiënten (Rambold et al, 2005). De grote spreiding hangt waarschijnlijk af van wat je definieert als vertigo — een klein beetje duizeligheid, of een diep gevoel van draaiing. Patiënten met vertigo hebben meestal ook een slechter gehoor (Niu et al, 2015). Dit is logisch — als je meer symptomen hebt, ben je zieker.

Er is op dit moment geen overtuigend bewijs dat een orale of intraveneuze behandeling voor idiopathische SHL beter is dan placebo. De vraag blijft open wat betreft injecties van steroïden door het trommelvlies.

Wie krijgt SHL ?

Geschat wordt dat SHL voorkomt bij 27 personen/100.000 (Alexander en Harris, 2013), waarbij de incidentie toeneemt met de leeftijd — 11/100K voor personen < 18 jaar oud, tot 77/100K voor personen ouder dan 65 jaar. Statistieken zoals deze zijn echter moeilijk te bevestigen — SHL wordt verondersteld vaak genegeerd te worden, en herstelt ook spontaan. Onze gok is dat SHL vaker voorkomt dan dit.

Volgens Zhang et al. (2015), in China, in een studie van ongeveer 250 mensen, wordt SHL vaak gezien bij mensen van middelbare leeftijd. De helft van hun studiepopulatie had hyperlipidemie. Wanneer CT of MRI’s beschikbaar waren, was 14,4% abnormaal.

SHL wordt vaak geassocieerd met reeds bestaand gehoorverlies (Koo et al, 2015). Dus mensen die al oorbeschadiging hebben — hebben meer kans om meer gehoorverlies gedocumenteerd te krijgen in de toekomst. En waarschijnlijk zullen mensen die genoeg om hun gehoor geven om het in het verleden te laten testen, er waarschijnlijk meer om blijven geven wanneer ze een verandering hebben.

In onze medische praktijk in Chicago was de mediane leeftijd van de 54 SHL-patiënten in onze database vanaf 2015 60 jaar. Natuurlijk weerspiegelen statistieken als deze niet de incidentie in de bevolking, aangezien de samenstelling van de onderliggende bevolking zeker niet gelijkmatig verdeeld is over de leeftijd. Met andere woorden, er is waarschijnlijk een combinatie van toenemende incidentie met de leeftijd in combinatie met de leeftijdssamenstelling van de bevolking van Chicago waaruit deze grafiek werd getrokken.

Wat is de oorzaak van plotseling gehoorverlies?

Het korte antwoord is dat over het algemeen niemand het weet.

Tabel aangepast van Wynne, 2003

Hoewel sommigen beweren dat deze ziekte over het algemeen idiopathisch is (van onbekende oorzaak), omvat de differentiële diagnose een virale ziekte, de ziekte van Lyme en zijn verwanten (Lorenzi et al, 2003), vasculaire ziekte (1%), auto-immuunverschijnselen, perilymfe fistels en de ziekte van Meniere, en akoestisch neuroma (ongeveer 4 tot 6% van SHL — zie bovenstaande tabel en Daniels et al, 2000 voor een langere lijst van diagnoses). Natuurlijk, als men weet wat de oorzaak van SHL is, is het (per definitie) niet idiopathisch.

Virale ziekte zou aan de basis liggen van ongeveer 60% van alle gevallen van SHL. Virussen gedetecteerd bij een studie in de Massachusetts Eye/Ear infirmary waren influenza type B, CMV (Seguira et al, 2003), bof, rubeola, en varicella-zoster (Harris, 1998). Andere omvatten mazelen, herpes-1, hepatitis en infectieuze mononucleose. Veel van deze behoren tot de herpesfamilie.Er zijn ook sporadische meldingen van andere organismen (bijv. ehrlichiose, Bhalia et al, 2017). Immunisatie is niet geassocieerd met SHL (Baxter et al, 2016). Men zou verwachten dat een virale “SHL” zich in de loop van uren zou ontwikkelen.

Een temporale botstudie van 17 botten uit de Mass Eye/Ear infirmary suggereert dat de pathologie het concept van membraanbreuken (bijv. Meniere’s), perilymfatische fistels of vasculaire occlusie niet ondersteunt (Merchant et al, 2005). Een aanvullende studie van nog eens 11 temporale botten in 2013 (Linthicum et al), was suggestief voor een virale etiologie. Naar onze mening omvatten deze studies te weinig monsters van slaapbeenderen om op te kunnen vertrouwen. Meer donaties van slaapbeenderen zijn nodig. Interessant is dat het laboratorium dat de recente 11 botten rapporteerde, al 50 jaar actief was. Dit kleine aantal monsters in 50 jaar wijst erop dat de infrastructuur voor het verzamelen van slaapbeenderen in de VS niet optimaal is. Wij hebben zelf situaties meegemaakt waarin een patiënt zich bereid verklaarde om zijn slaapbeen te laten “oogsten” maar er geen “oogster” – een otologisch chirurg – beschikbaar was. Als dit eenmaal gebeurt, verliest men zijn enthousiasme om patiënten aan te moedigen vrijgevig te zijn.

Vasculair: Sommige auteurs beweren dat vasculaire ziekte de meest waarschijnlijke oorzaak is (Rambold et al, 2005). Dit is grotendeels een conclusie op basis van uitsluiting van andere oorzaken, hoewel Umesawa et al. (2017) rapporteerden dat cardiovasculaire risicofactoren, waaronder roken en diabetes, significant vaker voorkwamen bij mannen in SHL. Voor ons lijkt dit niet erg belangrijk, omdat er hier gewoon te veel kwalificaties zijn. Ook ondersteunend voor het idee dat vasculaire oorzaken belangrijk zijn, is de observatie dat SHL na chirurgie buiten het binnenoor, het vaakst geassocieerd wordt met cardiopulmonaire bypass chirurgie (Page en Peters, 2015). Men zou verwachten dat een vasculair gehoorverlies binnen enkele seconden zou optreden, of misschien wat stotterend aan/uit gehoor zou hebben voordat het “uit” zou gaan. Omdat het slakkenhuis (gehoorgedeelte van het oor) zeer gevoelig is voor kortdurende ischemie, lijkt het aannemelijk dat iemand een tijdelijk vasospasme van de labyrint-slagader zou kunnen hebben, en uiteindelijk gehoorverlies zou kunnen hebben maar weinig vestibulaire schade.

In het algemeen, wanneer virussen of vasculaire etiologieën worden voorgehouden als de “oorzaak” van een bepaalde ziekte, betekent dit vaak dat de details onduidelijk zijn. Recentelijk is er enig zwak bewijs dat de bloedstroom een rol speelt, aangezien sommige maten van het gehoor verbeteren bij dieren na een “stellate ganglion block” die de bloedstroom verbetert (Firat et al, 2008). Hoge cholesterolgehalten en lage co-enzym Q-spiegels worden in verband gebracht met SHL (Cadoni et al, 2007). Gebruik van sommige middelen die de bloedstroom beïnvloeden — grotendeels verhogen — , zoals sildenafil (Viagra) en Tidalafil (Cialis) maar niet vardenafil (Levitra) zijn in verband gebracht met gehoorverlies (McGwin, 2010; Khan et al, 2011; Wester et al, 2018). Gelukkig zijn dit zeer zeldzame voorvallen — misschien gewoon te wijten aan toeval. Tegen dit algemene idee is de observatie dat factor V Leiden (een veel voorkomende oorzaak van verhoogde bloedstolling) de kans op SHL niet verhoogt (Shu et al, 2015). Ook de eerder genoemde studie van Merchant et al in temporal bones (2005) is tegen de vasculaire hypothese.

Naast ischemie (het binnenoor heeft één hoofdslagader) is er ook de mogelijkheid van bloeding. Hiervan zijn slechts enkele gevallen gerapporteerd. Kim et al. (2017) rapporteerden dat ongeveer 10% van de MRI’s van 60 patiënten met SHL suggestief waren voor een bloeding. Evenzo rapporteerden Wu et al. (2018) vermoedelijke intralabyrinthine bloeding bij 5/25 pediatrische patiënten met SHL, en Chen et al. (2018) rapporteerden 42 ptiënten. Wij zijn hier een beetje dubieus over, omdat we niet inzien waarom er wel een bloeding in het binnenoor zou zijn, maar niet elders. Bovendien zijn we er niet helemaal van overtuigd dat elke abnormale MRI met helder signaal noodzakelijkerwijs betekent dat er een bloeding was. Aan de andere kant zijn er meldingen van patiënten met stollingsstoornissen die binnenoorbloedingen hebben (Cherchi et al., 2006). Wij zijn van mening dat deze patiënten logischerwijze zowel gehoor- als vestibulaire gebreken zouden moeten hebben, aangezien de vloeistof in het binnenoor gemeenschappelijk is voor beide systemen.

Migraine is ook geassocieerd met SHL, vermoedelijk door vasculaire mechanismen. Migraine komt zeer veel voor (15% van de bevolking), veel meer dan SHL, en zelfs incidenteel SHL als gevolg van migraine zou zeer significant kunnen zijn. De auteur is van mening dat migraine een veel vaker voorkomende oorzaak van SHL is dan algemeen wordt aangenomen in de otolaryngologische gemeenschap. Aan de andere kant is migraine vaak gewoon een andere naam voor ernstige hoofdpijn met onbekende oorzaak, wat deze associatie enigszins betekenisloos maakt.

Serum antiendotheliale cel antilichamen zijn geassocieerd met een slechtere prognose (Cadeni et al, 2003). Dit suggereert een auto-immuun component. Wij hebben één patiënt gezien met relapsing polychondritis, die seriële SHL had, resulterend in volledige doofheid en ook verlies van vestibulaire functie. Dit is zeldzaam.

Zwangerschap is geen risicofactor voor SHL (Yen et al, 2016). Dit is verrassend omdat zwangerschap een risicofactor is voor een ander craniaal zenuwsyndroom — Bell’s palsy, en ook omdat er mogelijkheden zijn voor grote veranderingen in CSF-druk tijdens de bevalling. Maar misschien houdt het verband met het feit dat zwangerschap vaak migraine aanzienlijk vermindert. De gevallen van SHL die tijdens de zwangerschap voorkomen zijn zeldzaam, en meestal case reports. (Hou & Wang, 2011; Pawlak-Osinska, Burduk, & Kopczynski, 2009) Er wordt verondersteld dat het te wijten is aan een hypercoagulabele toestand. (Kanadys & Oleszczuk, 2005; Lavy, 1998) Sommige gevallen worden toegeschreven aan ligamenteuze laxiteit. In deze situaties is gehoorverlies in verband met de bevalling de meest voorkomende situatie. (Whitehead, 1999). Aangezien SHL zeldzaam is, en zwangerschap vaak voorkomt, lijkt het ook redelijk dat de twee puur toevallig samengaan.

Lekken van CSF (cerebrospinale vloeistof) is een bijzonder interessante oorzakelijke variant van SHL. CSF lekkage kan veroorzaakt worden door diagnostische of therapeutische procedures in de geneeskunde zoals. lumbaalpunctie, spinale anesthesie of epidurale anesthesie (Johkura et al. 2000). De symptomen kunnen weken na de procedure optreden (Lybecker and Anderson, 1995). CSF lekkage kan spontaan optreden en kan het gevolg zijn van een trauma. Hoewel liquorlekkage meestal gepaard gaat met orthostatische (alleen rechtopstaande) hoofdpijn, is deze associatie niet universeel en in feite komt gehoorverlies vaker voor dan hoofdpijn (Oncel et al, 1992). Orthostatische tinnitus is ook mogelijk (Arai, Takada et al. 2003). Het gehoorverlies van CSF lekkage is waarschijnlijk het gevolg van verlaging van CSF druk, die de perilymfatische (binnenoor) druk verlaagt, en resulteert in een beeld dat lijkt op de ziekte van Meniere. (Walsted et al., 1991). Gelukkig is het gehoorverlies over het algemeen tijdelijk. De behandeling is met een bloedpleister.

PLF (perilymfatische fistel) heeft terrein gewonnen als een oorzaak van SHL, voornamelijk als gevolg van rapporten van meerdere Duitse instellingen betreffende het vinden van een PLF in ongeveer 1/3 van de patiënten met SHL. Zie het gedeelte hieronder over chirurgische behandeling voor PLF.

Hypertrofische pachymeningitis van de IAC werd onlangs gerapporteerd door Muelleman et al (2018) als een zeer zeldzame oorzaak van SHL.

Hoe wordt plotseling gehoorverlies gediagnosticeerd?

Bottom line: wij geven de voorkeur aan audiometrie, MRI van de fossa posterior met gadolinium, CBC, sed-rate bij alle personen met SHL niet anders verklaard, en aanvullende testen besloten op basis van historische kenmerken. Bij seksueel actieve personen is een test op syfilis (RPR of FTA) ook wenselijk. In de praktijk, in de VS, is dit bijna nooit productief.

In essentie wordt SHL gediagnosticeerd door het aantonen van een recente achteruitgang van het gehoor. Hiervoor is meestal een audiogram nodig.

Met behulp van een gehoor-app voor mobiele telefoons kan men snel een idee krijgen of men SHL heeft. Deze zijn de afgelopen jaren enorm verbeterd. Deze apps kunnen ook nuttig zijn voor het volgen van iemands reactie op de behandeling (of geen behandeling als het kan zijn).

Andere onderzoeken worden voornamelijk uitgevoerd om te zoeken naar specifieke oorzaken. De evaluatie begint gewoonlijk met een zorgvuldige anamnese, waarbij wordt gezocht naar mogelijke infectieuze oorzaken, zoals otitis media en blootstelling aan bekende ototoxische medicatie. Auto-immuun gehoorverlies wordt gesuggereerd door goed herstel, reactie op steroïden, en terugval. Aangezien het gehoor in SHL over het algemeen verbetert ongeacht wat u doet, inclusief niets doen, is de observatie van terugval hier belangrijk.

De “officiële” aanbeveling is dat clinici niet routinematig laboratoriumtesten moeten doen. Dit soort aanbevelingen wordt soms ingegeven door kostenbeheersingsoverwegingen van volksgezondheidsfunctionarissen, die vreemd genoeg alleen lijken te worden toegepast op diagnostische tests, maar meestal de immens dure behandelingen buiten beschouwing laten. Het Amerikaanse gezondheidszorgstelsel betaalt routinematig gigantische bedragen voor medicijnen. Men vraagt zich af waarom het OK is om $30.000/maand te betalen voor een medicijn tegen kanker, maar niet OK om $100 uit te geven aan een bloedtest.

Aanbevelingen tegen routinematige tests lijken ons helemaal geen aanbevelingen.

Tests die het overwegen waard zijn bij SHL

• Audiometrisch onderzoek waaronder zuivere toon- en spraakaudiometrie, oto-akoestische emissies (OAE), en tympanometrie. Als OAE’s aanwezig zijn, is de prognose beter (Schweinfurth et al, 1997).
• MRI-onderzoek van de hersenen en IAC, MRI-onderzoek van de hersenen spoort tumoren op, evenals liquorlekkage en beroerte.Tumoren, zoals een akoestisch neuroom, kunnen zelfs SHL veroorzaken dat volledig verdwijnt (Nageris en Popovtzer, 2003). Lawrence en Thevasagayam (2015) stelden voor dat MRI zou moeten worden uitgevoerd in “alle gevallen van idiopathisch plotseling sensorineuraal gehoorverlies”. MRI-onderzoek wordt niet altijd besteld — in feite slechts ongeveer de helft van de tijd (Coelho et al, 2011). Dat lijkt ons enigszins routineus. Naar onze mening is MRI niet altijd nodig omdat men rekening moet houden met de beschikbaarheid, de ernst van de situatie en de follow-up. Met andere woorden, het is naïef om te zeggen dat een test “altijd” of “nooit” moet worden gedaan. Acoustic neurinomas (d.w.z. tumoren) worden gevonden bij 3-5% van de patiënten met “idiopathische” SHL.
• Meer algemene tests die nuttig kunnen zijn, zijn CBC, sed-rate, en FTA of RPR/VDRL (voor syfilis). Al deze bloedonderzoeken kunnen van invloed zijn op de behandeling en de prognose.

Tests die in bijzondere gevallen de moeite waard zijn

• hemoglobine-elektroforese (voor sikkelcel), uiteraard komt dit vooral voor bij personen van Afrikaanse afkomst.
• elektrolyten (het is moeilijk in te zien hoe dit nuttig zou kunnen zijn)
• compleet metabool onderzoek.
• Lyme-test. (als er tekenen zijn van de ziekte van Lyme). Indien positief, kan dit van invloed zijn op de behandeling, maar buiten gebieden waar de ziekte van Lyme endemisch is, is de kans daarop miniem.
• CT scan van het slaapbeen. (Dit zijn procedures met veel straling, die het beste bij bijna iedereen vermeden kunnen worden).

Onwaarschijnlijk nuttige testen

• VEMP-testen zijn over het algemeen “normaal” bij SHL (Wu en Young, 2002), maar onze waarneming is dat er vaak een vermindering van minder dan 50% is aan de SHL-kant vergeleken met de normale kant.
• Anti-cochleaire antilichamen zijn niet bruikbaar bij SHL (Samuelson et al, 2003). Antiendotheliale antilichamen kunnen nuttig zijn (Cadoni et al, 2003), maar op dit moment is er geen commercieel beschikbare test.
• Middel en laat evoked potentials (voor centraal gehoorverlies)
• ENG en roterende stoel testen.

Natuurlijke geschiedenis van plotseling gehoorverlies

Mattox en Simmons (1977) rapporteerden een percentage van 65% spontaan herstel tot “functionele hoorniveaus”. Byl rapporteerde ook een herstelpercentage van ongeveer 69% (Byl, 1984). Degenen die 50% van hun gehoor terugwinnen in de eerste 2 weken na SHL hebben een betere prognose dan degenen die niet met deze snelheid herstellen (Ito et al, 2002).

Herhaling van SHL is zeldzaam maar mogelijk (Furohashi et al, 2002). Harkonen et al (2016) rapporteerden een cumulatief recidiefpercentage van ongeveer 3,5% met een gemiddelde follow-up. van 8 jaar. Pecorari et al. (2020) rapporteerden hogere aantallen (ongeveer 10% op 5 jaar), maar hun studie was klein met slechts 50 patiënten met 5 jaar follow-up. Natuurlijk kan recidief worden geïnterpreteerd als de verkeerde diagnose (bv. Meniere’s is het logische alternatief).

Cvorocic et al hebben onlangs de prognose van SHL opnieuw bekeken (2008). Met behulp van stapsgewijze discriminantanalyse rapporteerden zij dat een “herstelwaarde” werd voorspeld met de volgende formule.

R=0.968-.216*Koorts-.231*Vertigo+.211*snelheid van behandeling+.113*ander oor-.064*audiogramvorm

Het is beter om een gering gehoorverlies te hebben, geen vertigo, en een snelle behandeling (binnen 1 week). Minder belangrijke kenmerken zijn het gehoor in het andere oor en het patroon van de gehoortest.

Als u een SHL hebt meegemaakt, kunt u uw gehoorverlies misschien volgen met behulp van een gehoor-app voor mobiele telefoons. Deze zijn de afgelopen jaren enorm verbeterd.

Occasioneel ervaren ongelukkige personen gehoorverlies aan het andere oor, een jaar of langer later. Wang et al. (2016) rapporteerden over 14 van deze “opeenvolgende BSSNHL” patiënten, met gehoorverlies aan het andere oor gemiddeld ongeveer 11 jaar na het eerste. Zij suggereerden dat het gehoorverlies in deze selecte groep ernstiger is en de uitkomst van de behandeling slechter is. Gezien deze onwaarschijnlijke maar verwoestende mogelijkheid, denken we dat het verstandig is om de agressievere aanpak te kiezen bij de behandeling van SHL (zie hieronder).

How is Sudden Hearing Loss Treated?

Bottom line: Op dit moment van schrijven (2017) lijkt bijna alles óf niet effectief óf enigszins effectief. Omdat het gehoor de neiging heeft zich spontaan te herstellen in zo’n hoog tempo, wordt behandeling niet altijd nodig geacht, vooral wanneer het letsel gering is. Er is ook een aanzienlijke kans op vertekening, omdat het moeilijk is om procedures te “controleren” waarbij injecties door het trommelvlies worden gegeven.

Het vooruitzicht om permanent doof te zijn aan één oor is desalniettemin ontmoedigend en heeft aanleiding gegeven tot veel proeven met therapie. Veel mensen kiezen voor behandeling, in de hoop het kleine “voordeel” te krijgen dat in de meeste studies wordt gemeld, maar zonder grote verwachtingen.

We stellen momenteel voor dat de meeste mensen snel beginnen met orale steroïden (bij voorkeur dezelfde dag), hun gehoor controleren en volgen met een gehoor-app voor mobiele telefoons, en als het gehoorverlies ernstig is, de hieronder beschreven agressievere steroïdenregimes overwegen.

Deze aanbeveling wijkt af van die in de “Clinical Practice Guideline: Sudden Hearing Loss (Update) Executive Summary. (2019)” in die zin dat deze veel agressiever is. In de richtlijn wordt voorgesteld om het gehoor binnen 14 dagen te testen, en dat een MRI evenals IT-steroïdenbehandeling moet worden aangeboden “wanneer patiënten 2 tot 6 weken na het begin van de symptomen een onvolledig herstel van plotseling sensorineuraal gehoorverlies hebben”

Zonder enig bewijs, denken we dat SHL dat zich in seconden voordoet waarschijnlijker vasculair is, en SHL dat zich in uren voordoet waarschijnlijker viraal. We zouden geneigd zijn behandelingen te gebruiken die volgens deze logica zijn gestratificeerd, maar de gegevens zijn er gewoon niet om te zeggen dat deze aanpak beter is dan een andere.

Steroïden:

Wanneer een behandeling van SHL wordt gebruikt, bestaat deze vaak uit uitbarstingen van steroïden zoals prednison. Er is een enorme variabiliteit in de otologie/neurotologiepraktijk wat betreft het gebruik van behandeling en steroïden voor SHL (Coelho et al, 2011). 26% gaf de voorkeur aan orale steroïden alleen en 22% aan een combinatie van orale en intratympanische steroïden. Sommigen gebruikten ook intraveneuze steroïden.

Eisenman en Arts bespraken het onderwerp van steroïdenbehandeling (2000). Het bewijs voor een goed effect is tot op heden over het algemeen gemengd. Twee meta-analyses van de behandeling met steroïden (Conlin en Parnes, 2007; Labus et al, 2010) suggereerden dat er geen voordeel was. In een recentere evidence based review suggereerden Lawrence en Thevasagayam (2015) dat over het algemeen ofwel orale ofwel intratympanische steroïden moeten worden aangeboden. Nog recenter suggereerden Gao en Liu (2016), in een andere meta-analyse, dat gecombineerde intratympanische en systemische steroïden betere uitkomsten bieden dan systemische steroïden alleen.

Volgens de meeste (meestal ongecontroleerde) studies suggereert een betere gehoorprognose voor behandelde versus onbehandelde patiënten (Haberkamp en Tanyeri, 1999; Alexiou et al, 2001; Chen et al, 2003; Slattery et al, 2005; Jeyakumar en Francis, 2006), maar een paar, een slechtere prognose (Minoda et al, 2000).

De studies blijven maar komen, en hier zijn er nog een paar:

• Alexiou et al (2001) stelden dat een betere prognose werd geassocieerd met zeer hoge doses intraveneus prednisolon. Dit is enigszins logisch omdat men zou denken dat meer beter zou zijn, maar ook meer bijwerkingen zou hebben.
• Huy en Sauvaget, 2005 suggereerden dat het gehoorresultaat niet verschillend is door IV steroïden toegediend in de eerste dag vs. binnen de eerste week. Deze studie was waarschijnlijk underpowered aangezien ze indruist tegen het gezond verstand.
• Een recente meta-analyse concludeerde dat er geen significant effect was (Labus et al, 2010).
• Nakache et al (2015) vergeleken orale steroïden met intratympanische injecties en suggereerden dat er geen verschil was (Nakache et al, 2015).
• Jung et al, ( 2016) combineerden “systemische” en IT steroïden suggereerden een beter resultaat met het gecombineerde protocol . De systemische steroïden omvatten 5 intraveneuze toedieningen van dexamethason. De effectgrootte was ongeveer 10 dB. Deze studie was ongecontroleerd en niet geblindeerd, zoals meestal het geval is.
• Ashtiani et al. (2017) rapporteerden geen verschil tussen orale steroïden, intratympanische steroïden, en combinatie oraal+intratympanisch. Vrij ongebruikelijk werd gebruik gemaakt van placebo-injecties. Een positieve respons werd bepaald op 10 dB. Er was geen “echte placebo” van hetzij injectie van zout water alleen, of orale/intraveneuze placebo.
• Suzuki et al. (2018) rapporteerden dat er geen verschil was tussen 2 en 4 intratympanische injecties van dexamethason.
• Sugihara et al. (2018) rapporteerden dat de frequentie waarmee steroïde injecties worden toegediend geen effect heeft op het gehoorresultaat. Zij vergeleken 3 interval timing groepen: 1-4, 5-10, en 11-30 dagen uit elkaar. Als er geen verschil is tussen een 1-4 en een 11-30, evenals geen verschil tussen 2-4 injecties, lijkt het ons dat dit geen sterke behandeling is.

Onze indruk uit de literatuur is dat zowel systemische (d.w.z. oraal of IV) als intratympanische steroïden een klein positief effect hebben op SHL. Vanaf 2017 lijkt de beste aanpak voor het gehoor meer steroïden te zijn – zowel systemisch als intratympanisch. Onze gok is dat grotere en directere doses steroïden (d.w.z. intraveneus of hooggedoseerd prednison) iets beter zijn dan veiliger en lagere doses steroïden (d.w.z. medrol dose pack). Laten we echter duidelijk zijn — dit zijn geen grote effecten, en men moet voorzichtig zijn om te beoordelen of het risico van steroïden wordt gerechtvaardigd door het kleine effect. Zo zou men in het algemeen geen hoge dosis systemische steroïden willen gebruiken bij een diabeet, omdat het risico van de effecten van steroïden op de diabetes gemakkelijk groter zou kunnen zijn dan het kleine gemiddelde effect op het gehoor. Dit is echter een vergelijking tussen appels en peren. De vergelijking zou anders kunnen uitvallen bij een professionele musicus met diabetes.

Intratympanic Steroids.

Gianoli rapporteerde een goede respons op intratympanische steroïden, bij personen die orale steroïden niet konden verdragen (Gianoli, 2001). Vele anderen, in ongecontroleerde studies, hebben een soortgelijk rapport gemaakt (Banerjee and Parnes, 2005; Gouveris, and Selivanova, 2005; Slattery and Fisher, 2005; Plaza and. Herraiz 2007; Haynes et al, 2007; Van Wijck en Staecker 2007; Lee en Choi, 2015; Ermutlu et al, 2017). Er is een duidelijke trend van een toenemend aantal positieve meldingen, zij het bijna allemaal ongecontroleerd, in de loop van de tijd.

Men vraagt zich af waarom er geen gecontroleerde studies zijn ? Misschien is het omdat onderzoekers liever geen “placebo” injectie uitvoeren. Dat is heel begrijpelijk. Of misschien is het omdat gecontroleerde studies geen effect aantonen, en studies die geen effect aantonen zijn moeilijk te publiceren.

Ng et al. (2014) voerden een metaanalyse uit van intratympanische steroïden en beoordeelden 187 gerandomiseerde trials, maar vonden er slechts 5 die aan hun inclusiecriteria voldeden. Zij concludeerden dat er in de 5 overlevende studies een voordeel was. Laten we eens wat nauwkeuriger kijken.

Er zijn studies die goede resultaten suggereren, maar de meeste hebben duidelijke gebreken:

Er is een “gecontroleerde” studie geweest, en ook een recente placebo gecontroleerde studie. Xenellis, J., N. Papadimitriou, et al. (2006) rapporteerden een “reddings”-aanpak waarbij intratympanische steroïden werden gebruikt na 10 dagen intraveneuze steroïden. Zij gebruikten patiënten als hun eigen controles. Zij rapporteerden een statistisch beter effect bij de IT-patiënten, en geen verandering bij de controles. We zijn hoopvol, maar een beetje dubieus. Het probleem met deze studie is dat het geen protocol is dat waarschijnlijk klinisch nuttig zal zijn, aangezien het momenteel niet gebruikelijk is om 10 dagen intraveneuze steroïden te geven bij de behandeling van SHL. Een ander punt van zorg bij deze studie is dat hij ongeloofwaardig is, omdat de conventionele gedachte is dat het intrinsiek onwaarschijnlijk is dat behandelingen die na 10 dagen ziekte worden gegeven, werken.

Een dubbelblind onderzoek met slechts 60 patiënten verdeeld in 3 groepen (Battaglia et al, 2008) gaf aan dat patiënten die werden behandeld met een combinatie van intratympanisch dexamethason en hoge dosis steroïden meer kans hebben om het gehoor te herstellen dan patiënten die alleen met hoge dosis steroïden werden behandeld. In één arm werden Placebo IT-injecties gebruikt. Het steroïdenschema omvatte het voorschrijven van 66 tabletten prednison (10 mg), gegeven in een dosis van 6 tabletten gedurende 7 dagen, vervolgens 5 capsules gedurende 2 dagen, vervolgens 1 capsule minder per dag tot het einde. IT-steroïden of placebo werden eenmaal per week toegediend gedurende in totaal 3 weken. Deze studie suggereerde een krachtig behandelingseffect waarbij de combinatiegroep het veel beter deed dan groepen met ofwel alleen IT-dexamethason ofwel hoge dosis steroïden + placebo-injecties. Dit protocol zou ook naar verwachting talrijke steroïde bijwerkingen hebben als gevolg van het langdurige gebruik van hooggedoseerd prednison.

Deze proef werd voortijdig afgebroken wegens trage accumulatie van proefpersonen. Daarom is het mogelijk dat het te weinig gegevens bevat en dat de conclusies het gevolg zijn van willekeurige statistische gebeurtenissen in combinatie met de bekende neiging van tijdschriften om “positieve” resultaten te publiceren.Een punt van zorg dat wij hebben bij dit onderzoek is dat de placebo-arm 4 injecties met zoutoplossing door het trommelvlies omvatte. Het lijkt ons dat de injecties zelf een nadelig effect kunnen hebben op het gehoor (in vergelijking met orale steroïden die zonder placebo-injectie worden toegediend). Met andere woorden, deze studie moet worden herhaald, bij voorkeur met verschillende groepen proefpersonen – – combinatie vs. IT dexamethason vs. oraal alleen, omdat realistisch gezien deze groepen de groepen zijn die een clinicus zou kunnen kiezen.

Gelijkaardig in concept, maar zonder controles, In 2015 vergeleken Lee en Choi (retrospectief) twee groepen van 229 patiënten — één groep van 99 die gecombineerde “systemische steroïden” en IT dexamethason (dagelijks) kreeg, en een andere die alleen “systemische” steroïden kreeg. De samenvatting geeft geen definitie van “systemisch” — d.w.z. intraveneus ? oraal ? hoeveel ? Bovendien is het protocol van dagelijkse IT-injecties ongewoon agressief. Als dit niet werkte, dan kregen ze IT steroïden (de zogenaamde “salvage”). Er was een verschil van ongeveer 20% in resultaten ten gunste van de gecombineerde behandeling (77,8% verbeterd), vergeleken met de systemische steroïden langs groep (60,8%). Het voor de hand liggende probleem hier, dat interpretatie onmogelijk maakt, is het gebrek aan definitie van wat er werd gedaan, alsmede het gebrek aan controles.

Dallan et al (2011) rapporteerden dat intratympanische steroïden identieke resultaten hadden met een mengsel van orale steroïden, pentoxifylinne, laag moleculair gewicht heparine en vitamine E. Terwijl Dallan suggereerde dat dit resultaat betekende dat intratympanische steroïden werden aanbevolen als “eerstelijnstherapie”, suggereerde hun resultaat naar onze mening dat intratympanische steroïden gelijkwaardig waren aan een mengsel van orale steroïden plus placebo (bijv. vitamine E). Ermutlu et al. (2017) vergeleken IT steroïden met orale steroïden over 35 patiënten (niet erg veel). IT steroïden waren iets slechter in werkzaamheid in deze ongecontroleerde kleine studie.

Kim et al (2015) vergeleken gebruik van zowel IT als orale steroïden met patiënten met een van beide alleen — dit was een niet-geblindeerde retrospectieve studie — dus het niveau van bewijs is laag. Gecombineerde behandeling ging gepaard met “significant hogere genezingspercentages” bij patiënten zonder hypertensie of diabetes. Wij vinden deze conclusie zeer dubieus, omdat Kim et al niet zeiden hoeveel beter herstel was, en ook omdat hun studie klinkt als een “fishing expedition” (omdat zij hypertensie of diabetes uitsloten toen zij de resultaten rapporteerden).

Suzuki et al (2016) rapporteerden dat het niet uitmaakt of steroïden een maand lang 1 keer/week worden gegeven of 4 keer per week. Dit zijn beide vrij agressieve steroïdenregimes.

Huang et al. (2020) vergeleken twee varianten van steroïdtherapie (IT) en IV gedurende 12 dagen en IT gedurende 12 dagen. Beide waren dus, over 24 dagen (wat een zeer lange duur is). Zij vonden “Er was geen bewijs voor een verschil in gehooruitkomsten tussen IT dexamethason en sequentiële IV plus IT behandelingen.” Deze studie heeft geen placebo-controle, en stelt ook een vraag die niet echt bijzonder saillant lijkt.

Dus in het algemeen lijkt het bewijs niet te ondersteunen dat IT steroïden effectiever zijn dan orale steroïden, of dat IV steroïden beter zijn dan IT steroïden – misschien maakt geen van beide veel verschil – maar vermoedelijk zijn IT steroïden een beetje veiliger, vooral bij personen met diabetes. Ons vermoeden is dat geen van beide erg effectief is, maar we zouden verwachten dat IT iets beter zou zijn vanwege de hogere concentraties van het geneesmiddel. We zouden ook verwachten dat een lopende meta-analyse waarin al deze kleine proeven worden gecombineerd, nodig zou zijn om tot een definitieve conclusie te komen. Helaas, zoals gerapporteerd door Ng et al (2014), is de kwaliteit van deze studies (slechts 5/187 waren OK) over het algemeen niet erg hoog.

Er zijn een paar duidelijke problemen met de intratympanische dexamethason behandelingsaanpak:

• Wij zouden een geleidingsverlies van het gehoor verwachten bij injectie van een vloeistof door het trommelvlies. Dit kan de beoordeling van het gehoor in de war sturen.
• Steroïde-injecties via het trommelvlies zijn duurder (in de VS) dan de alternatieven van geen behandeling of orale behandeling met steroïden. Orale steroïden kunnen 50 dollar kosten. Steroïde-injecties — kunnen $500 kosten.
• Steroïde-injecties via het trommelvlies kunnen leiden tot langdurige perforaties van het trommelvlies. Dit is een eenvoudig en duidelijk effect van steroïden op de wondgenezing. Wij zien geen manier om dit probleem te omzeilen.
• Occasioneel beschadigen IT steroïden het middenoor. Als je naalden steekt in structuren waarin je niet kunt kijken, kan het misgaan.

De gegevens zijn op dit moment duidelijk niet sterk genoeg om steroïdeninjecties de “standard of care” te maken voor alle SHL. Wij zouden dit eerder zien als een twijfelachtige kosten-batenverhouding met lage kosten (in termen van complicaties), maar helaas ook lage baten (in termen van werkzaamheid).

Bottom line: We bevelen IT steroïden aan bij personen die geen orale steroïden kunnen of willen krijgen, bij wie het tijdsbestek kort is (d.w.z. 4 dagen vanaf het begin), en bij wie het gehoorverlies zeer aanzienlijk is. We bevelen anders geen IT-steroïden aan — bijvoorbeeld bij personen met een gering gehoorverlies. We weten zelf niet zeker of orale of IT-steroïden betere hoorresultaten geven dan niets doen, maar we weten wel zeker dat grote hoeveelheden orale steroïden aanzienlijke bijwerkingen kunnen hebben. Intraveneuze steroïden zijn waarschijnlijk beter dan orale steroïden, maar ze zijn veel moeilijker toe te dienen. Nogmaals, hun gebruik lijkt het meest redelijk bij personen met zeer ernstig gehoorverlies.

Andere immunosuppresiva

In een persoon wiens gehoor verbetert tot een bruikbaar niveau tijdens de toediening van steroïden, en dan terugvalt nadat de steroïden zijn gestopt, moet voortzetting van immunosuppressieve therapie worden overwogen (zoals etanercept). Om dit patroon te ontdekken moet het gehoor na de eerste behandeling worden gecontroleerd. Dit gebeurt niet vaak, en er is een voor de hand liggende misvatting dat als het gehoor toch al de neiging heeft te verbeteren, verbeteringen niet noodzakelijkerwijs aan steroïden kunnen worden toegeschreven.

Antivirale middelen lijken redelijk, gezien de frequentie waarmee virussen van de herpesfamilie in verband zijn gebracht met SHL. Studies tonen echter niet aan dat ze werken (Conlin en Parnes, 2007). In een recentere evidence based review suggereerden Lawrence en Thevasagayam (2015) dat antivirale middelen in het algemeen niet routinematig zouden moeten worden aangeboden. Dit was ook de mening van de meest recente AAO-consensusverklaring (Chandrasekhar et al, 2019). Dit laat natuurlijk veel aan het oordeel over.

In een recente dierstudie verminderde combinatiebehandeling met een antiviraal middel (acylovir) en steroïden de schade bij dieren waarvan de oren waren geïnoculeerd met herpes simplex virus type 1 (HSV-1) (Stokroos, 1999), vergeleken met behandeling met ofwel acyclovir ofwel prednisolon alleen. Vergelijkbare resultaten werden gevonden in een studie bij mensen door Zadeh et al (2003). Anderzijds hebben verschillende groepen met een goede methodologie en aanzienlijke aantallen patiënten geen voordeel gemeld van valacyclovir of acyclovir plus steroïden ten opzichte van steroïden alleen (Tucci et al, 2002; Uri et al, 2003; Westerlaken et al. 2003) en zoals hierboven vermeld, liet een meta-analyse geen effect zien (Conlin en Parnes, 2007).

Medicijnen zoals acyclovir of valacyclovir kunnen nutteloos zijn wanneer de oorzaak een virus is dat niet tot de herpesfamilie behoort, en men weet zelden op het moment van het gehoorverlies welk of welk virus verantwoordelijk is. Het is ook mogelijk dat dit soort behandeling gewoon te laat in het verloop van de aandoening komt, aangezien de gemiddelde behandelingsduur in de studie van Tucci et al 4 dagen was (2002).

Ongewone behandelingen voor SHL die waarschijnlijk niet effectief zijn.

SHL is een zeer verontrustende ervaring, vooral wanneer die gepaard gaat met tinnitus en duizeligheid, en er zijn veel twijfelachtige behandelingen bepleit. Het komt erop neer dat mensen van streek raken en soms slechte beslissingen nemen. Hier suggereren wij uiterste voorzichtigheid van zowel patiënten als artsen.

Er zijn verschillende protocollen waarbij de bloedstroom of de oxygenatie wordt verhoogd: Wij denken dat het zuurstofgedeelte van deze behandelingen een placebo is. In een recente evidence based review suggereren Lawrence en Thevasagayam (2015) dat “De kosten, beperkte beschikbaarheid en het gebrek aan sterk bewijs voor hyperbare zuurstoftherapie (HBOT) maken het op dit moment onpraktisch.”

In een bizarre position paper gepubliceerd in 2012, suggereerde de American Academy of Otolaryngology richtlijnen voor SHL dat hyperbare zuurstof zou kunnen worden aangeboden met 3 maanden na diagnose van SHL (Stachler et al, 2012). Dezelfde groep (Chandrasekhar et al, 2019), trok zich onlangs terug van deze aanbeveling en zei in plaats daarvan “hyperbare zuurstoftherapie blijft een optie, maar alleen in combinatie met steroïdtherapie”. Thi s is een beetje redelijker.

Fattori et al. (2001) suggereerden dat hyperbare zuurstoftherapie de behandeling van keuze was. Hierbij werd gedurende 10 sessies van 90 minuten zuivere zuurstof bij 2,2 atmosferische druk in een kamer geademd. Horn et al. (2005) meldden ook enkele goede reacties op hyperbare behandeling in een ongecontroleerde studie van 9 patiënten. Vergelijkbare resultaten werden gerapporteerd in een grotere maar nog steeds ongecontroleerde studie door Racic, G., S. Maslovara, et al. (2003). Narozny, W., Z. Sicko, et al. (2004) pleiten opnieuw voor een combinatie van steroïden en hyperbare zuurstof. Dit is gebaseerd op een niet-geblindeerde en retrospectieve data. Capuano et al. (2015) rapporteerden ook 84% respons in een gecombineerde steroïden/zuurstof groep.

Sun et al. (2018) vergeleken hyperbare zuurstof met intratympanische dexamethason bij 104 patiënten met refractaire SHL. Zij rapporteerden “Er was geen significant verschil van de totale effectieve percentages in het gehoorherstel tussen ITD- en HBO-groep (p = 0,368). Echter, ITD therapie toonde veel betere verbeteringen van tinnitus dan HBO therapie (p = 0,039). Na ITD- en HBO-therapie waren er geen significante verschillen in gehoorverbetering bij 2 en 4 KHz tussen ITD- en HBO-groep (p = 0,468 en 0,934, respectievelijk). Niettemin vertoonde de ITD-therapie een significante verbetering van de gehoorwinst bij 8 KHz (p = 0,049) in vergelijking met de HBO-therapie. In het algemeen, vanuit ons perspectief, lijkt het erop dat deze auteurs een placebo (HBO) vergelijken met een minimaal effectieve behandeling (ITD), en geen significant verschil vonden. Wij vermoeden dat een grotere studie een klein verschil in het voordeel van steroïden zou hebben gevonden.

Almosnino et al (2018) vergeleken opnieuw hyperbare zuurstof met intratympanische steroïden. Net als Sun et al concludeerden zij “De huidige studie toonde geen significant verschil in gehoorresultaten tussen patiënten die salvage therapie kregen met HBO2 en IT steroïden in vergelijking met patiënten die alleen IT steroïden kregen.”

De mening van de auteur is dat de studies die een positief effect suggereren ongeloofwaardig zijn — is moeilijk te zien waarom hyperbare zuurstofbehandeling zou werken en we zouden niemand aanraden hiermee door te gaan totdat het wordt bevestigd met een placebo-gecontroleerde en voldoende aangedreven studie. Wij betwijfelen dat het positief zou zijn, aangezien wij niet inzien hoe zuurstof, hyperbaar of niet, gehoorneuronen weer tot leven kan brengen. Het is bekend dat een verlies van de bloedstroom van slechts 15 seconden onomkeerbaar gehoorverlies veroorzaakt. Bovendien is het ook bekend dat binnenoorhaarcellen bij mensen niet regenereren. Een terugkeer tot leven uit de dood zou inderdaad een wonder zijn. Het is interessant op te merken dat hyperbare zuurstof extreem duur is.

Enigszins vergelijkbaar, maar met betrekking tot een andere methode om de oxygenatie te verhogen, meldden Mora, R., M. Barbieri, et al. (2003) een positief effect van “Intraveneuze infusie van recombinant weefselplasminogeenactivator voor de behandeling van patiënten met plotseling en/of chronisch gehoorverlies.” TPA is een krachtig antistollingsmiddel en enigszins gevaarlijk, vanwege de bloedingen. Wij zijn zeer weinig enthousiast over deze behandelingssuggestie die voortvloeit uit deze ongecontroleerde trial.

Carbogeen en MgS04 behandeling zijn ook bepleit voor SHL (Gordin et al, 2002). Dit zijn vasodilatoren. In een recente evidence based review suggereerden Lawrence en Thevasagayam (2015) dat “Vanwege de variabiliteit in de gebruikte vasodilatoren en vasoactieve middelen, is er onvoldoende bewijs om het routinematige gebruik van deze middelen te ondersteunen. “

Haberkamp en Tanyeri (1999) merkten op dat hoewel tal van behandelingen zijn bestudeerd die gericht zijn op het verbeteren van de bloedstroom, zoals carbogeeninhalatie of stellate ganglionblok, ze allemaal controversieel blijven of gewoon geen overtuigend bewijs van werkzaamheid hebben. Er zijn zeer weinig placebogecontroleerde studies verricht naar de behandeling van SHL en daarom kan momenteel slechts in beperkte mate worden bepaald wat de optimale behandeling van SHL is. Op dit moment zijn wij van mening dat er voor geen van beide behandelingen voldoende bewijs is voor het gebruik van behandelingen die bedoeld zijn om de bloedstroom te verhogen.

Nu hebben Kim et al. (2011) steroïden +carbogeen+lipoprostaglandine E1 vergeleken met verschillende andere varianten, waaronder steroïden alleen, maar zonder placebo, Zij vonden een klein voordeel voor de combinatiegroep. Wij weten niet goed hoe wij dit artikel moeten interpreteren. Wij hebben onze twijfels over een niet-geblindeerde studie die geen placebo-arm bevat.

Migraine behandeling:

We hebben een paar patiënten gehad die opmerkelijk verbeterden met migraine behandeling (voornamelijk verapamil). Uit deze incidentele goede reacties kan geen conclusie worden getrokken. Vermoedelijk hadden zij een omkeerbare centrale gehoorstoornis. Dit kan geen algemene situatie zijn. Wij denken niet dat verapamil moet worden aangeboden aan alle patiënten met SHL.

chirurgische exploratie voor SHL

chirurgie is NIET de standaardbehandeling voor plotseling gehoorverlies. Integendeel, er zijn een paar ongebruikelijke instellingen in Duitsland, die chirurgie uitvoeren in weerwil van de algemene opinie dat chirurgie niet is geïndiceerd. Een algemeen kenmerk van deze studies is dat er geen niet-geopereerde controlegroepen zijn, maar ook dat er in ongeveer een derde van de gevallen een PLF wordt gevonden.

Aan de Universiteit van Freiburg wordt exploratie van het middenoor en patchen aanbevolen voor patiënten met SHL. Volgens hun artikel over hun ervaring met 97 patiënten, kan een operatie gunstig zijn indien deze binnen 7 dagen wordt uitgevoerd (Maier et al, 2008). Deze auteurs meldden dat 34% van de personen met SHL een fistel had. Hun methode om te beoordelen of er al dan niet een fistel aanwezig was, bestond uit directe observatie van het ronde venster tijdens het verplaatsen van de voetplaat van de stapes.

Er zijn verschillende problemen met dit rapport. Ten eerste is het moeilijk om de logica te volgen die door de auteurs wordt beschreven en die hen ertoe bracht fistels of geen-fistels aan te wijzen. Als de logica gebrekkig is, dan zijn hun conclusies ook gebrekkig. Ten tweede is de natuurlijke geschiedenis van SHL van dien aard dat verbetering niet noodzakelijk kan worden toegeschreven aan chirurgische exploratie en patchen. Zonder een controlegroep kan niets met zekerheid worden geconcludeerd.

Er zijn soortgelijke resultaten gerapporteerd door verschillende andere instellingen in Duitsland.

• Gelijkaardige resultaten worden gerapporteerd in Keulen (Kampfner et al, 2013). In dit rapport lijkt het erop dat patiënten met SHL werden onderzocht op fistels. Zij rapporteerden een aanzienlijke verbetering voor geopereerde patiënten. Het is raadselachtig dat deze patiënten werden geopereerd, en nog raadselachtiger dat ze beter werden. Het zou natuurlijk onmogelijk zijn om een studie als deze te verblinden.
• Gelijkaardige resultaten werden gerapporteerd door Loader et al. (2017), uit Wenen Oostenrijk, die verbetering rapporteerden met beter dan 10 dB (dit is niet veel verbetering). In deze studie was er geen niet-geopereerde controlegroep, en men vraagt zich af hoeveel procent zou zijn verbeterd zonder operatie.
• Gelijkaardige resultaten werden gerapporteerd door Prenzler et al (2017), bij een andere Duitse Otolaryngologie Dept, in Hannover. Zij meldden dat 28% van 82 patiënten met unilaterale diepgaande SSNHL PLF bleken te hebben op het moment van operatie.

Dus in hoewel chirurgie niet de standaard zorg is voor SHL, wereldwijd of in de VS, wordt niettemin in Duitsland verkennende chirurgie gedaan in verschillende ziekenhuizen, met enkele positieve resultaten in de afgelopen 10 jaar. Uit deze rapporten lijkt het waarschijnlijk dat sommige patiënten met SHL inderdaad PLF hebben, vermoedelijk in de orde van 30%. Een meta-analyse lijkt op zijn plaats.

Vitaminen, en mineralen, en andere vreemde behandelingen.

Ahn et al. (2006) schreven dat Lipo-prostaglandine E1 in combinatie met steroïdtherapie effectief is voor de behandeling van plotseling sensorineuraal gehoorverlies bij Koreaanse patiënten met Type 2 diabetes. Zelfs als er een bijkomend effect is van de toevoeging van prostaglandine, gaat het hier om een zeer kleine populatie en lijkt het twijfelachtig dat deze ervaring generaliseert naar anderen. Het ontbreken van een controlegroep is ook zorgwekkend.

Hatano, M., N. Uramoto, et al, in een artikel getiteld Vitamine E en vitamine C in de behandeling van idiopathisch plotseling sensorineuraal gehoorverlies. (2007) een positief effect gemeld. Evenzo rapporteerden Joachims, H. Z., J. Segal, et al. (2003) een positief effect van vitamine E, wanneer gecombineerd met steroïden. Wij denken dat deze positieve resultaten waarschijnlijk foutief zijn en te maken hebben met het grotere gemak waarmee positieve resultaten worden gepubliceerd boven het gebrek aan resultaten. Hoewel het twijfelachtig is of vitamine E kwaad kan, denken wij dat het het beste is om voorzichtig te blijven, gezien het algemene gebrek aan werkzaamheid van vitamine E in andere contexten. Wij denken dat het prima is om vitamine E in te nemen, maar zouden geen kritiek hebben op de zorg waarin het werd weggelaten. Een veel grotere gecontroleerde studie van deze middelen zou nuttig zijn.

Koo et al. (2015) onderzochten injectie van Ginkgo biloba extract. De behandeling verbeterde de drempels niet. Ginkgo gebruiken om gehoorverlies te behandelen is een vreemd idee.

Nageris, B. I., D. Ulanovski, et al. (2004). raadden magnesiumbehandeling voor plotseling gehoorverlies aan op basis van een kleine maar gecontroleerde studie waarin steroïden werden gecombineerd met ofwel magnesium ofwel een placebo. Naar onze mening zou een veel grotere studie nodig zijn om de werkzaamheid vast te stellen. Wij zien ook geen duidelijk mechanisme voor dit effect.

Xiong et al (2012). Deze studie uit China suggereert dat intraveneuze toediening van een paddenstoelenextract het gehoor verbetert bij SHL. Wij zijn zeer dubieus. Gehoortesten zijn subjectieve maten, en kwetsbaar voor placebo-effect.

Research Studies in Sudden Hearing Loss

Wang et al meldden onlangs dat etanercept acuut gegeven bij experimentele labyrinthitis resulteerde in veel betere gehoorresultaten (2016). Hoewel deze dierstudie mogelijk niet van toepassing is op mensen, suggereert het dat acute behandeling met etanercept of een gerelateerd anti-TNF-medicijn (Remicade, Humira), de gehoorresultaten voor steriele ontstekingen kan verbeteren. Zie de pagina over auto-immuun gehoorverlies voor meer informatie over deze geneesmiddelen. Natuurlijk is ook hier een dubbelblind placebogecontroleerd onderzoek nodig. In de praktijk heeft de Amerikaanse geneesmiddelenindustrie deze geneesmiddelen geprijsd in het neus-bloed bereik (ruwweg $2000/dosis), en het lijkt onwaarschijnlijk dat deze informatie iemand veel goeds zal brengen totdat deze geneesmiddelen generiek en goedkoop worden.

• Alexiou C en anderen. Plotselinge sensorineuraal gehoorverlies. Heeft toepassing van glucocorticoïden zin? Arch OHNS 2001;127:253-258
• Almosnino G, Holm JR, Schwartz SR, Zeitler DM.The Role of Hyperbaric Oxygen as Salvage Therapy for Sudden Sensorineural Hearing Loss. . Ann Otol Rhinol Laryngol. 2018 Jul 1:34894187832. doi: 10.1177/00034894187832.
• Alexander, T. H. and J. P. Harris (2013). “Incidentie van plotseling sensorineuraal gehoorverlies.” Otol Neurotol 34(9): 1586-1589.
• Arai, M., T. Takada, et al. (2003). “Orthostatische tinnitus: een otologische presentatie van spontane intracraniële hypotensie.” Auris Nasus Larynx 30(1): 85-7.
• Bhalla V1, Rodgers B, Lin J.Sudden sensorineural hearing loss in human monocytic ehrlichiosis. Ear Nose Throat J. 2017 Aug;96(8):328-342.
• Battaglia A, Burchette R, Cueva R. Combinatietherapie (intratympanic dexamethosone + high-dose predisone taper) voor de behandeling van idiopathisch plotseling sensorineuraal gehoorverlies. Otol Neurotol 29:463-460, 2008
• Banerjee, A. and L. S. Parnes (2005). “Intratympanic corticosteroids for sudden idiopathic sensorineural hearing loss.” Otol Neurotol26(5): 878-81.
• Baxter R, Lewis N, Bohrer P, Harrington T, Aukes L, Klein NP.Sudden-Onset Sensorineural Hearing Loss after Immunization: A Case-Centered Analysis. Otolaryngol Head Neck Surg. 2016 Mar 29. pii: 0194599816639043.
• Byl FMJ. Plotseling gehoorverlies: acht jaar ervaring en voorgestelde prognostische tabel. Laryngoscope 1984:94:647-651
• Cadoni G, Agostino S, Manna R, De Santis A, Fetoni AR, Vulpiani P, Ottaviani F. Clinical associations of serum antiendothelial cell antibodies in patients with sudden sensorineural hearing loss. Laryngoscope 2003 May;113(5):797-801
• Cadoni, G., S. Scipione, et al. (2007). “Co-enzym Q 10 en cardiovasculaire risicofactoren bij idiopathische plotselinge sensorineuraal gehoorverlies patiënten.” Otol Neurotol 28(7): 878-83.
• Capuano L1, Cavaliere M, Parente G, Damiano A, Pezzuti G, Lopardo D, Iemma M. Hyperbare zuurstof voor idiopathisch plotseling gehoorverlies: is de routinematige toepassing nuttig? Acta Otolaryngol. 2015 Jul;135(7):692-7. doi: 10.3109/00016489.2015.1023355. Epub 2015 Mar 26.
• . Chandrasekhar SS en vele anderen.Clinical Practice Guideline: Sudden Hearing Loss (Update) Executive Summary. Otolaryngol Head Neck Surg. 2019 Aug;161(2):195-210. doi: 10.1177/0194599819859883
• Chen CY, Halpin C and Rauch SD (2003). “Oral steroid treatment of sudden sensorineural hearing loss: a ten year retrospective analysis.” Otol Neurotol 24(5): 728-33.
• Chen K, Wen L, Zong L, Liu M, Sun J, Wu X.Audiological outcomes in sudden sensorineural hearing loss with presumed inner ear hemorrhage. . Am J Otolaryngol. 2018 Sep 26. pii: S0196-0709(18)30742-7. doi: 10.1016/j.amjoto.2018.09.017.
• Cherchi, M., Huo, E., Nelson, N., Frankfurt, O., Russell, E., & Raizer, J. (2006). Geleidelijk gehoorverlies met bilaterale labyrinthine bloeding in chronische myeloïde leukemie. Neurology, 67(1), 177-178. doi:10.1212/01.wnl.0000223624.82210.21
• Conlin AE, Parnes LS. Behandeling van plotseling sensorineuraal gehoorverlies. Arch OHNS 2007:133;582-586
• Coelho DH, Thacker LR, Hsu DW.Variability in the Management of Idiopathic Sudden Sensorineural Hearing Loss. Otolaryngol Head Neck Surg. 2011 Jun 20.
• Cvorovic L e.a.. Prognostisch model voor het voorspellen van gehoorherstel bij idiopathisch plots sensorineuraal gehoorverliesl. Otol Neurol 29:464-469, 2008
• Dallan, I., S. Fortunato, et al. (2011). “Intratympanic methylprednisolone as first-line therapy in sudden sensorineural hearing loss: preliminary results from a case-control series.” J Laryngol Otol: 1-5.
• Daniels e.a.. Causes of unilateral sensorineural hearing loss screened by high-resolution fast spin echo magnetic resonance imaging: review of 1070 consecutive cases. Am. J. Otol 21:173-180, 2000
• Eisenman DJ, Arts HH. Effectiveness of treatment for sudden sensorineural hearing loss. Arch Otol HNS 126, 1161-1166, 2000
• Ermutlu G Süslü N, Yılmaz T, Saraç S. Sudden hearing loss: an effectivity comparison of intratympanic and systemic steroid treatments. Eur Arch Otorhinolaryngol. 2017 Jul 29. doi: 10.1007/s00405-017-4691-8.
• Fattori e.a.. Plotselinge hypoacusis behandeld met hyperbare zuurstoftherapie: een gecontroleerde studie. ENT journal, 80, 9, 655-
• Finger en A. O. Gostian (2006), in “Idiopathic sudden hearing loss: contradictory clinical evidence, placebo effects and high spontaneous recovery rate–where do we stand in assessing treatment outcomes?” Acta Otolaryngol126(11): 1124-7.
• Firat Y e.a. Experimental otoacoustic emission and auditory brainstem response changes by stellate ganglion blockage in rat. Am J Otolaryngol. 2008 Sep-Oct;29(5):339-45. Epub 2008 Jul 22.
• Furuhashi A, Matsuda K, Asahi K, Nakashima T Plotselinge doofheid: lange termijn follow-up en recidief. Clin Otolaryngol 2002 Dec;27(6):458-63
• Gao Y, Liu D.Combined intratympanic and systemic use of steroids for idiopathic sudden sensorineural hearing loss: a meta-analysis. Eur Arch Otorhinolaryngol. 2016 Apr 12.
• Gianoli GJ, Li JC. Transtympanische steroïden voor de behandeling van plotseling gehoorverlies. Otolaryngol Head Neck Surg 2001 Sep;125(3):142-6
• Garcia-Berrocal JR, Ramirez-Camacho R, Millan I, Gorriz C, Trinidad A, Arellano B and Lobo D (2003). “Sudden presentation of immune-mediated inner ear disease: characterization and acceptance of a cochleovestibular dysfunction.” J Laryngol Otol 117(10): 775-9
• Gouveris, H., O. Selivanova, et al. (2005). “Intratympanic dexamethasone with hyaluronic acid in the treatment of idiopathic sudden sensorineural hearing loss after failure of intravenous steroid and vasoactive therapy.” Eur Arch Otorhinolaryngol262(2): 131-4.
• Gordin A e.a.. Magnesium: een nieuwe therapie voor idiopathisch plotseling gehoorverlies. Otol Neurotol 23:447-451, 2002.
• Haberkamp TJ, Tanyeri HM. Management van plotseling sensorineuraal gehoorverlies. AM J. Otol 20:587-595, 1999
• Härkönen K1,2, Kivekäs I1,3, Rautiainen M1,3, Kotti V3, Vasama JP3.Quality of Life and Hearing Eight Years After Sudden Sensorineural Hearing Loss. Laryngoscoop. 2016 Jun 21. doi: 10.1002/lary.26133.
• Hatano, M., N. Uramoto, et al. (2007). “Vitamine E en vitamine C bij de behandeling van idiopathisch plotseling sensorineuraal gehoorverlies.” Acta Otolaryngol: 1-6.
• Haynes DS, O’Malley M, Cohen S, Watford K, Labadie RF. Intratympanic dexamethasone for sudden sensorineural hearing loss after failure of systemic therapy. Laryngoscope. 2007 Jan;117(1):3-15.
• Horn, C. E., H. N. Himel and S. H. Selesnick (2005). “Hyperbaric oxygen therapy for sudden sensorineural hearing loss: a prospective trial of patients failing steroid and antiviral treatment.” Otol Neurotol26(5): 882-9.
• Hou, Z. Q., & Wang, Q. J. (2011). Een nieuwe ziekte: Zwangerschapsgeïnduceerd plotseling sensorineuraal gehoorverlies? Acta Otolaryngol, 131(7), 779-786. doi:10.3109/00016489.2011.553630
• Huang J, Li Yang , Xihong Cao , Wuqing Wang. Differences in hearing recovery following intratympanic alone or intravenous dexamethasone with rescue intratympanic steroids for sudden sensorineural hearing loss: Een gerandomiseerde studie Clin Otolaryngol . 2020 Dec 28.
• Huy, P. T. en E. Sauvaget (2005). “Idiopathic sudden sensorineural hearing loss is not an otologic emergency”. Otol Neurotol26(5): 896-902.
• Ito S, Fuse T, Yokota M, Watanabe T, Inamura K, Gon S, Aoyagi M. Prognose wordt voorspeld door vroege gehoorverbetering bij patiënten met idiopathisch plotseling sensorineuraal gehoorverlies. Clin Otolaryngol 2002 Dec;27(6):501-4
• Jeyakumar, A., D. Francis, et al. (2006). “Behandeling van idiopathisch plotseling sensorineuraal gehoorverlies”. Acta Otolaryngol126(7): 708-13.
• Joachims, H. Z., J. Segal, et al. (2003). “Antioxidanten bij de behandeling van idiopathisch plotseling gehoorverlies.” Otol Neurotol24(4): 572-5.
• Johkura, K., Y. Matsushita, et al. (2000). “Transient hearing loss after accidental dural puncture in epidural block. Eur J Neurol 7(1): 125-6.
• Jung DJ, Park JH, Jang JH, Kyu-Yup L. Het effect van combinatietherapie voor idiopathisch plotseling sensorineuraal gehoorverlies. Laryngoscope, 2016.
• Kim SH, Jung SY, Kim MG, Byun JY, Park MS, Yeo SG1.Comparison of steroid administration methods in patients with idiopathic sudden sensorineural hearing loss: a retrospective observational study Clin Otolaryngol. 2015 Jun;40(3):183-90. doi: 10.1111/coa.12342.
• Kim, D. S., Park, D. W., Kim, T. Y., Lee, S., Lee, Y. J., Lee, J. Y., . . . Chung, J. H. (2017). Karakteristieke MR-bevindingen die wijzen op een vermoedelijke labyrinthinebloeding. Acta Otolaryngol, 137(12), 1226-1232. doi:10.1080/00016489.2017.1363911
• Koo JW, Chang MY, Yun SC2, Kim TS3, Kong SK4, Chung JW5, Goh EK6.The efficacy and safety of systemic injection of Ginkgo biloba extract, EGb761, in idiopathic sudden sensorineural hearing loss: a randomized placebo-controlled clinical trial. Eur Arch Otorhinolaryngol. 2015 Nov 11.
• Ng JH1, Ho RC, Cheong CS, Ng A, Yuen HW, Ngo RY.Intratympanic steroids as a salvage treatment for sudden sensorineural hearing loss? Een meta-analyse. Eur Arch Otorhinolaryngol. 2014 Sep 13.
• Kampfner D, Anagiotos A, Luers JC, Hüttenbrink KB, Preuss SF Analyse van 101 patiënten met ernstig tot zeer ernstig plotseling unilateraal gehoorverlies behandeld met exploratieve tympanotomie en afdichting van het ronde venstermembraan. Eur Arch Otorhinolaryngol. 2013 Sep 22.
• Kanadys, W. M., & Oleszczuk, J. (2005). Ginekol Pol, 76(3), 225-227.
• Kanzaki, J., Y. Inoue, et al. (2003). “Effect van behandeling met één geneesmiddel op idiopathisch plotseling sensorineuraal gehoorverlies.” Auris Nasus Larynx30(2): 123-7.
• Khan AS, Sheikh Z, Khan S, Dwivedi R, Benjamin E.Viagra doofheid-Sensorineuraal gehoorverlies en fosfodiësterase-5-remmers. Laryngoscoop. 2011 May;121(5):1049-54. doi: 10.1002/lary.21450.
• Kim, M. G., Y. G. Jung, et al. (2011). “Effect van steroïde, carbogeen inhalatie, en lipoprostaglandine E1 combinatietherapie voor plotseling sensorineuraal gehoorverlies.” Am J Otolaryngol 32(2): 91-95.
• Kishimoto, I., Yamazaki, H., Naito, Y., Shinohara, S., Fujiwara, K., Kikuchi, M., . . . Harada, H. (2014). Klinische kenmerken van snel progressief bilateraal sensorineuraal gehoorverlies. Acta Otolaryngol, 134(1), 58-65. doi: 10.3109/00016489.2013.831993
• Koo M1, Hwang JH2.Risk of sudden sensorineural hearing loss in patients with common preexisting sensorineural hearing impairment: a population-based study in Taiwan. PLoS One. 2015 Mar 27;10(3):e0121190. doi: 10.1371/journal.pone.0121190. eCollection 2015 (Opmerking: PLOS-One is een “open source” tijdschrift wat het iets minder geloofwaardig maakt).
• Labus L,Breil J, Stutzer H, ;Michel O. Meta-Analysis for the Effect of Medical TherapyVs.Placebo on Recovery of Idiopathic Sudden Hearing Loss. Laryngoscope 120:1863-1871,2010
• Lavy, J. A. (1998). Sudden onset doofheid: twee gevallen geassocieerd met zwangerschap. Int J Clin Pract, 52(2), 129-130.
• Lawrence R, Thevasagayam R.Controverses in the management of sudden sensorineural hearing loss: an evidence-based review. Clin Otolaryngol. 2015 Jun;40(3):176-82. doi: 10.1111/coa.12363.
• Lee JB, Choi SJ. Potential Benefits of Combination Therapy as Primary Treatment for Sudden Sensorineural Hearing Loss. Otolaryngol Head Neck Surg. 2015 Nov 10. pii: 0194599815615121.
• Linthicum FH Jr, Doherty J, Berliner KI.Idiopathic Sudden Sensorineural Hearing Loss: Vascular or Viral? Otolaryngol Head Neck Surg. 2013 Sep 25.
• Loader B, Seemann R, Atteneder C, Sterrer E, Franz P, Lill C. Sealing of the round and oval window niches with triamcinolone-soaked fascia as salvage surgical therapy in sudden sensorineural hearing loss. .Acta Otolaryngol. 2017 Apr 18:1-5. doi: 10.1080/00016489.2017.1314009.
• Lorenzi MC, Bittar RS, Pedalini ME, Zerati F, Yoshinari NH, Bento RF. Plotselinge doofheid en de ziekte van lyme. Laryngoscope 2003 Feb;113(2):312-5
• Lybecker, H. and T. Andersen (1995). “Repetitive hearing loss following dural puncture treated with autologous epidural blood patch.” Acta Anaesthesiol Scand 39(7): 987-9.
• Maier W e.a. (1995). Results of exploratory tympanotomy following sudden unilateral deafness and its effects on hearing restoration. ENT journal, 2008, 438-451
• Mattox DE, Simmons FB. Natural history of sudden sensorineural hearing loss. Ann ORL 1977:86:463-480
• McGwin G. Phosphodiesterase Type 5 Inhibitor Use and Hearing Impairment. Arch Otolaryngol Head Neck Surg. 2010;136(5):488-492
• Merchant SN, Adams JC, Nadol JB. Pathologie en pathofysiologie van idiopathisch plots sensorineuraal gehoorverlies. Otology & Neurotology 26:151-160, 2005
• Minoda R, Masuyama K, Habu K, Yumoto E. Initial steroid hormone dose in the treatment of idiopathic sudden deafness. Am J. Otol, 2000, 21,819-825
• Mora, R., M. Barbieri, et al. (2003). “Intraveneuze infusie van recombinant plasminogeen activator voor de behandeling van patiënten met plotseling en/of chronisch gehoorverlies.” Ann Otol Rhinol Laryngol112(8): 665-70.
• Muelleman T, Kavookjian H, Lin J, Staecker H. Hypertrophic Pachymeningitis of the Internal Auditory Canal: A Rare Case of Unilateral Sudden Sensorineural Hearing Loss. Ann Otol Rhinol Laryngol. 2018 Jun 1:3489418784051. doi: 10.1177/0003489418784051.
• Nageris BI, Popovtzer A. Acoustic neuroma in patients with completely resolved sudden hearing loss. Ann Otol Rhinol Laryngol 2003 May;112(5):395-7
• Nageris, B. I., D. Ulanovski, et al. (2004). “Magnesium behandeling voor plotseling gehoorverlies.” Ann Otol Rhinol Laryngol113(8): 672-5.
• Narozny, W., Z. Sicko, et al. (2004). “Usefulness of high doses of glucocorticoids and hyperbaric oxygen therapy in sudden sensorineural hearing loss treatment.” Otol Neurotol25(6): 916-23.
• Nakache G1, Migirov L, Trommer S, Drendel M, Wolf M, Henkin Y. Steroïde-gebaseerde behandelingen voor patiënten met totaal plotseling sensorineuraal gehoorverlies. Acta Otolaryngol. 2015 Apr 10:1-7.
• Niu X e.a.The relationship between hearing loss and vestibular dysfunction in patients with sudden sensorineural hearing loss. Acta Otolaryngol. 2015 Nov 20:1-7.
• Oncel, S., L. Hasegeli, et al. (1992). “Het effect van epidurale anesthesie en grootte van de spinale naald op postoperatief gehoorverlies.” J Laryngol Otol 106(9): 783-7.
• Page JC, Peters B.Sudden sensorineural hearing loss after non-otologic surgery. Am J Otolaryngol. 2015 May 8. pii: S0196-0709(15)00103-9. doi: 10.1016/j.amjoto.2015.04.014.
• Pawlak-Osinska, K., Burduk, P. K., & Kopczynski, A. (2009). Episoden van herhaalde plotselinge doofheid na zwangerschappen. Am J Obstet Gynecol, 200(4), e7-9. doi:S0002-9378(08)02004-8 10.1016/j.ajog.2008.09.880
• Pecorari G, Riva G, Bruno G Naqe N1, Nardo M, Albera A, Albera R.Recurrences in Sudden Sensorineural Hearing Loss: A Long-Term Observational Study. Am J Audiol. 2020 Jan 15:1-5. doi: 10.1044/2019_AJA-19-00061.
• Phillips JS en Prinsley PR (2003). “Plotselinge unilaterale doofheid na bilaterale knieprothese.” J Laryngol Otol 117(4): 310-1.
• Plaza, G. and C. Herraiz (2007). “Intratympanic steroids for treatment of sudden hearing loss after failure of intravenous therapy.” Otolaryngol Head Neck Surg137(1): 74-8.
• Prenzler NK, Schwab B, Kaplan DM, El-Saied S. The role of explorative tympanotomy in patients with sudden sensorineural hearing loss with and without perilymphatic fistula.Am J Otolaryngol. 2017 Oct 9. pii: S0196-0709(17)30575-6. doi: 10.1016/j.amjoto.2017.10.006.
• Racic, G., S. Maslovara, et al. (2003). “Hyperbare zuurstof bij de behandeling van plotseling gehoorverlies”. ORL J Otorhinolaryngol Relat Spec65(6): 317-20.
• Rambold H e.a. differentiële vestibulaire disfunctie bij plotseling unilateraal gehoorverlies. Neurology 2005:64:148-51
• Samuelsson AK, Hyden D, Roberg M, Skogh T.Evaluation of Anti-hsp70 Antibody Screening in Sudden Deafness. Ear Hear 2003 Jun;24(3):233-5
• Schweinfurth JM e.a.. Clinical applications of otoacoustic emissions in sudden hearing loss. Laryngoscope 1997: 107:1457-1463
• Slattery, W. H., L. M. Fisher, et al. (2005). “Intratympanic steroid injection for treatment of idiopathic sudden hearing loss.” Otolaryngol Head Neck Surg133(2): 251-9.
• Stokroos RJ, Albers FWJ, Schirm J. Therapie van idiopathisch plotseling sensorineuraal gehoorverlies; antivirale behandeling van experimentele herpes simplex virus infectie van het binnenoor. Ann ORL 108:1999:423-428
• Saiko Sugiura , Tetsushi Yoshikawa , Yukihiro Nishiyama, Yoshihiro Morishita, Eisuke Sato, Taku Hattori , and Tsutomu Nakashima. Detection of human cytomegalovirus DNA in perilymph of patients with sensorineural hearing loss using real-time PCR Journal of Medical Virology Volume 69, Issue 1, 2003. Pagina’s: 72-75
• Shu J, Si Y, Yin S, He M. Association between the V Leiden G1691A mutation and sudden sensorineural hearing loss in Italian population: a meta-analysis. Eur Arch Otorhinolaryngol. 2015 Nov 30.
• SLATTERY WH, Fisher LM, Iqbal Z, Liu N, et al. Orale steroïdenregimes voor idiopathisch plotseling sensorineuraal gehoorverlies. Otolaryngol Head Neck Surg 2005;132:5-10.
• Stachler RJ, Chandrasekhar SS, Archer SM, Rosenfeld RM, Schwartz SR, Barrs DM, Brown SR, Fife TD, Ford P, Ganiats TG, Hollingsworth DB, Lewandowski CA, Montano JJ, Saunders JE, Tucci DL, Valente M, Warren BE, Yaremchuk KL, Robertson PJ.Clinical practice guideline: sudden hearing loss. Otolaryngol Head Neck Surg. 2012 Mar;146(3 Suppl):S1-S35.
• Sugihara EM, Evans MA, Neumann M, Babu SC.The effect of intratympanic steroid injection frequency in idiopathic sudden sensorineural hearing loss. Am J Otolaryngol. 2018 Jul 20. pii: S0196-0709(18)30622-7. doi: 10.1016/j.amjoto.2018.07.013.
• Suzuki H, Koizumi H, Ohkubo JI, Hohchi N, Ikezaki S, Kitamura T.Hearing outcome does not depend on the interval of intratympanic steroid administration in idiopathic sudden sensorineural hearing loss.Eur Arch Otorhinolaryngol. 2016 Feb 15.
• Sun H, Qiu X, Hu J, Ma Z.Comparison of intratympanic dexamethasone therapy and hyperbaric oxygen therapy for the salvage treatment of refractory high-frequency sudden sensorineural hearing loss. Am J Otolaryngol. 2018 Jun 5. pii: S0196-0709(18)30317-X. doi: 10.1016/j.amjoto.2018.06.004.
• Suzuki H, Wakasugi T, Kitamura T, Koizumi H, Do BH, Ohbuchi T.Comparison of 2 and 4 Intratympanic Steroid Injections in the Treatment of Idiopathic Sudden Sensorineural Hearing Loss. Ann Otol Rhinol Laryngol. 2018 Feb 1:3489418755406. doi: 10.1177/0003489418755406.
• Tsai YT, Fang KH, Yang YH, Lin MH, Chen PC, Tsai MS, Hsu CM. Risk of developing sudden sensorineural hearing loss in patients with hepatitis B virus infection: Een populatie-gebaseerd onderzoek. Ear Nose Throat J. 2018 Oct-Nov;97(10-11):E19-E27.
• Tucci DL e.a.. Behandeling van plotseling sensorineuraal gehoorverlies met systemische steroïden en valacyclovir. Otol Neurotol 23:301-308, 2002
• Umesawa, M., et al. (2017). “Relaties tussen drink- en rookgewoonten, ziektegeschiedenis, body mass index en idiopathisch plotseling sensorineuraal gehoorverlies bij Japanse patiënten.” Acta Otolaryngol: 1-7.Uri N, Doweck I, Cohen-Kerem R, Greenberg E. Acyclovir bij de behandeling van idiopathisch plotseling sensorineuraal gehoorverlies. .: Otolaryngol Head Neck Surg 2003 Apr;128(4):544-9
• Van Wijck, F., H. Staecker, et al. (2007). “Topische steroïdtherapie met behulp van de Silverstein Microwicktrade mark bij plotseling sensorineuraal gehoorverlies na falen van conventionele behandeling.” Acta Otolaryngol: 1-6.
• Yoshida, T., et al. (2017). “Idiopathisch plotseling sensorineuraal gehoorverlies en acuut laagtonig sensorineuraal gehoorverlies: een vergelijking van de resultaten van een landelijk epidemiologisch onderzoek in Japan.” Acta Otolaryngol: 1-6.
• Walsted, A., G. Salomon, et al. (1991). “Lage-frequentie gehoorverlies na spinale anesthesie. Perilymfatische hypotonie?” Scand Audiol 20(4): 211-5.
• Wang Y1, Zhang L1, Zhang J1, Zhang X1, Zhang W1, Chen X1, Tang S2.The clinical analysis of bilateral successive sudden sensorineural hearing loss. Eur Arch Otorhinolaryngol. 2016 Apr 6.
• Wester JL, Ishiyama G, Karnezis S, Ishiyama A. Plotseling gehoorverlies na gebruik van cialis (tadalafil): Een uniek geval van cochleaire hydrops. Laryngoscope. 2018 Sep 12. doi: 10.1002/lary.27428.
• Westerlaken BO, Stokroos RJ, Dhooge IJ, Wit HP en Albers FW (2003). “Treatment of idiopathic sudden sensorineural hearing loss with antiviral therapy: a prospective, randomized, double-blind clinical trial.” Ann Otol Rhinol Laryngol 112(11): 993-1000.
• Whitehead, E. (1999). Sudden sensorineural hearing loss with fracture of the stapes footplate following sneezing and parturition. Clin Otolaryngol Allied Sci, 24(5), 462-464.
• Wu CC, Young YH. vestibular evoked myogenic potentials are intact after sudden deafness. Ear and Hearing (2002), 235-238
• Wu X1, Jiang H2, Wen L1, Zong L3, Chen K1. Delayed Recovery in Pediatric Sudden Sensorineural Hearing Loss Predicted via Magnetic Resonance Imaging. Ann Otol Rhinol Laryngol. 2018 Apr 1:3489418769942. doi: 10.1177/0003489418769942.
• Wynne MK. Plotseling sensorineuraal gehoorverlies. The Hearing Journal, juli 2003, vol 56, page 10-15
• Xenellis, J., N. Papadimitriou, et al. (2006). “Intratympanic steroid treatment in idiopathic sudden sensorineural hearing loss: a control study.” Otolaryngol Head Neck Surg134(6): 940-5.
• Xiaobo Wang; Tim Truong; Peter B. Billings; Jeffrey P. Harris; Elizabeth M. Keithley. Blockage of Immune-Mediated Inner Ear Damage by Etanercept Otology & Neurotology 2003; 24(1):52-57. Commentaar: Dit is een studie bij dieren.
• Xiong M, He Q, Lai H, Huang W, Wang L, Yang C.Radix astragali injectie verbetert herstel van plotselinge doofheid.Am J Otolaryngol. 2012 Feb 3.
• Zadeh MH, Storper IS, Spitzer JB Diagnose en behandeling van plotseling optredend sensorineuraal gehoorverlies: A study of 51 patients.Otolaryngol Head Neck Surg 2003 Jan;128(1):92-8
• Zhang X, Xu X, Ma W, Zhang Q, Tong B, Yu H, Xu M, Ren T, Rosenhall U, Anniko M, Duan M.Acta Otolaryngol. Een klinische studie van plotselinge doofheid. 2015 Jun 24:1-6.